محمد محمدزاده - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
وحید یوسف پور - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محمد جاودانی ادهمی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حسین حسامی - دانشجوی دکترا مدیریت دولتی-دانشگاه ساری

آلودگی هوا زمانی اتفاق می افتد که حجم زیادی از ذرات یا مواد مضر از قبیل گازها، ذرات و مولکول های بیولوژیکی وارداتمسفر کره زمین شود و این امر باعث آلودگی مناطق مختلف خواهد شد. در گزارشی از مؤسسه Pure Earth که در سال۲۰۰۸ منتشر شده است، آلودگی هوای داخل ساختمان و آلودگی هوای شهری به عنوان بدترین نوع آلودگ ی سمی جهانشناخته شده است. در همین راستا و بر اساس گزارشی از سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۴ ، آلودگی هوا در سال۲۰۱۲ باعث مرگ ۷ میلیون انسان در سراسر جهان شد هاست. کلانشهر مشهد به عنوان دومین شهر پرجمعیت کشورنیز از این امر مستثنی نبوده و بالاخص در سال های اخیر و رشد و گشترش شهر، صنایع و وسایط نقلیه شهری با شدتبیشتری از این مساله رنج می برد. لذا در این پژوهش با توجه به اطلاعات اخذ شده از 22 پایگاه موجود سنجش آلودگیهوای شهر مشهد و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و بر پایه آمار فضایی به بررسی و تحلیل فضایی - زمانیآلودگی هوای شهر مشهد و با تاکید بر آلودگی مسئول یعنی آلودگی (PM(2.5 پرداخته خواهد شد. روش تحقیق به صورتتوصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات لازم نیز با مراجعه به ارگان های مربوطه و همچنین مطالعات کتابخانه ایی جمعآوری گردیده است. از روش های آمار فضایی همچون خودهمبستگی فضایی موران، آنالیز لکه های داغ، تابع K وهمچنین درون یابی به روش IDW در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و همچنین نرم افزار تخصصی تحلیلآمار فضایی GEODA جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و خروجی نتایج استفاده شده است. نتایج نشان می دهد کهشرق و غرب مشهد به عنوان محدوده های با آلودگی بالا شناسایی شده و همچنین فصول سرد سال (پاییز و زمستان)بالاترین آلودگی را دارند. اردیبهشت ماه به عنوان پاکترین ماه و مهر و آذر نیز به عنوان آلوده ترین ماه ها می باشند.همچنین اجرای مدل های آمار فضایی نشان می دهد که توزیع آلودگی در سطح شهر به صورت خوشه ایی بوده و خوشههای داغ با آلودگی بالا در شرق و غرب مشهد پراکنده می باشد. جنوب شهر نیز دارای کمترین سطح الودگی می باشد.

آلودگی هوا، آمار فضایی، مشهد، توزیع خوشه ایی