ابراهیم مولوی - استادیار گروه طراحی شهری دانشگاه بوعلی سینا و عضو شورای اسلامی شهر همدان

مراکز تاریخی شهرهای ایران مهم ترین جاذب ههای گردشگری شهری هستند و بافت تاریخی و آثار کالبدیو معنایی به جامانده در آن تجلی گاه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منحصربفرد مردمانی است که دردوره های تاریخی در این بخش از شهر روزگار سپری کرده و هویت فرهنگی آن را به ثبت رسانده اند. این درحالی است که این ارکان ارزشمند و هویت بخش در شهرها، با مشکلات فراوانی در ابعاد کالبدی، اجتماعی،اقتصادی، فرهنگی و ... روبرو هستند، و بی توجهی به مشکلات این بافت ها با توجه به گذر زمان و عمرزیاد ابنیه ارزشمند آن، می تواند به نابودی فرهنگ و هویت یک جامعه منجر شود. در این راستا از جملهسیاست های موثر در توسعه شهری، برنامه های مداخله در بافت قدیمی شهرها جهت حفظ و نگهداری ازاین آثار است. بافت تاریخی و مرکزی شهر همدان به عنوان یکی از شهرهای قدیمی و با تمدن کشور در پیتضاد بین کارکردهای گذشته و نوین، دچار محدودیت توان و ظرفیت زیرساختی و کالبدی در بافت شده وروابط ناهمگونی بین محتوای کارکردی و ساخت کالبدی آن ایجاد شده است. یکی از مهم ترین دلایل وجودمشکلات در بافت تاریخی همدان، تداخل مدیریتی و تقسیم این بافت در چهار منطقه موجود شهر است کهمنجر به اغتشاش عملکردی-مدیریتی و اعمال سایق متنوع به دلیل عدم یکپارچگی و نبود مدیریت واحد دربافت تاریخی مرکز شهر شده است. از اینرو اولین گام در راستای شکل گیری مدیریت یکپارچه در هسته تاریخیکهن شهر همدان، تعیین محدوده کالبدی واقعی بافت جهت منطقه بندی مجزا و ایجاد مدیریت ویژه بافتتاریخی است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تعیین محدوده کالبدی بافت تاریخی، بر مبنای اطلاعاتنقشه ای (سال 1335) و نظرات کارشناسی خبرگان پژوهش، چهار گزینه برای محدوده بافت تاریخی شهر ارائهشد. در ادامه با استفاده از روش دلفی شاخص های تعیین محدوده کالبدی مناسب استخراج و با استفاده ازپرسشنامه ی تحلیل سلسله مراتبی (AHP) محدوده های پیشنهادی اولویت بندی شدند. بر اساس یافته هایپژوهش و تحلیل گزینه های پیشنهادی بر مبنای شاخص ها، گزینه اول (رینگ مرکزی شهر) با امتیاز 1.29 ،بیشترین درصد مطلوبیت را به عنوان محدوده کالبدی بافت تاریخی شهر همدان به خود اختصاص داد.

هسته تاریخی شهر، مدیریت واحد بافت تاریخی، شهر همدان