سعید بشیریان - مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت و گروه بهداشت عمومی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران
حسن محمودی - گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهد اشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.
مجید براتی - مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت و گروه بهداشت عمومی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران
یونس محمدی - گروه اپیدمیولوژی، دانشکده بهد اشت، مرکز تحقیقات مدلسازی بیماری های غیرواگیر، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.

اهداف: برنامه ­ریزی در جهت کاهش تولید و عرضه قلیان و تنباکو می­ تواند گام مثبتی در جهت کاهش مصرف قلیان و تنباکو در سطح جامعه باشد. هدف مطالعه حاضر، تعیین تاثیر برنامه آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده برای کاهش قصد عرضه قلیان و تنباکو در بین متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی شهر اراک بود. مواد و روش­‌ها: این پژوهش یک مطالعه نیمه‌تجربی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل است که در سال 1396 در بین 102 نفر از متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی شهر اراک انجام شد که به‌صورت تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه آزمون (51 نفر) و کنترل (51 نفر) تقسیم شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسش‌نامه اطلاعات دموگرافیک و سازه­های تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده بود. برنامه آموزشی شامل 4 جلسه آموزشی بود که در مدت یک ماه برای گروه آزمون به اجرا درآمد. دو گروه دو ماه پس از مداخله آموزشی مورد پیگیری قرار گرفتند. داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS 16 و با استفاده از آزمون­ های T مستقل، T زوجی، مجذور کای و مک‌نمار تحلیل شدند. یافته­ ها: بعد از مداخله آموزشی، اختلاف آماری معنی ­داری بین تغییرات قبل و بعد نمرات سازه­ های نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتاری درک‌شده و قصد کاهش عرضه قلیان و تنباکو بین گروه آزمون و کنترل مشاهده شد (P<0.001). همچنین مداخله آموزشی منجر به کاهش 25.1 درصدی قصد عرضه قلیان و تنباکو در بین متصدیان گروه آزمون شد. نتیجه­ گیری: مداخلات آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده، برای کاهش عرضه قلیان و تنباکو در بین متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی موثر است.

Theory of Planned Behavior, Hookah, Tobacco Smoking, Handlers of Public Places and Food Center, تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده, قلیان و تنباکو, متصدیان اماکن عمومی و مواد غذایی