حمیرا قهاری - دانشجوی کارشناسی ارشد، مطالعات برنامه درسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
ابراهیم صالحی عمران - استاد، گروه علوم تربیتی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
میمنت عابدینی بلترک - استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

نوع مقاله: پژوهشی (کاربردی) آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای به دلیل آموزش و ایجاد مهارت‌های لازم در افراد برای توانایی احراز مشاغل، نقش بسزایی در اشتغال دارند. با توجه به اهمیت نقش آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای در توسعه اقتصادی و اشتغال، در طراحی نظام جدید آموزش متوسطه، کوشش شده است جهت‌گیری این نظام به سمت توسعۀ آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای با هدف آموزش فنون و مهارت‌های مورد نیاز جامعه باشد. از‌سوی‌دیگر، آموزش مبتنی‌بر شایستگی یک مدل آموزشی در آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای است که بر شایستگی‌های حرفه‌ای متمرکز است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب‌های درسی فنی‌و‌حرفه‌ای از نظر میزان توجه به شایستگی‌های حرفه‌ای است و در آن از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری شامل تمامی کتاب‌های فنی‌و‌حرفه‌ای است که با استفاده از سرشماری، چهار کتابِ «کارگاه نوآوری و کار‌آفرینی»، «کاربرد فناوری‌های نوین»، «الزامات محیط کار» و «مدیریت تولید» انتخاب شدند که بین همه رشته‌ها مشترک است. ابزار اندازه‌گیری چک‌لیست تحلیل محتوای محقق‌ساخته بود. برای تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات از روش تحلیل محتوا، تکنیک آنتروپی شانون استفاده شد و روایی محتوایی با استفاده از CVR، 90/0 و ضریب توافقی برای ارزیابی پایایی نیز 90/0 به دست آمد. نتایج حاصل از این پژوهش در کتاب‌های مورد بررسی، نشان می‌دهد در مجموع با 558 فراوانی به مؤلفه شایستگی‌های فنی و غیرفنی توجه شده و بیشترین فراوانی مربوط به شایستگی‌های غیرفنی بوده است. در مؤلفه شایستگی‌های فنی، بیشترین فراوانی در ارتباط با شاخص مهارت با 72 فراوانی و در مؤلفه شایستگی‌های غیرفنی، بیشترین فراوانی مربوط به شاخص مهارت کسب‌وکار با 154 فراوانی بوده است.

تحلیل محتوا, شایستگی‌های غیرفنی, شایستگی‌های فنی, کتاب‌های درسی