محمد دیمه ور - عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان ، تهران ، ایران

کانسار پلی متال قلعه زری در ۱۸۰ کیلومتری جنوب غرب بیرجند و با مختصات جغرافیای طول جغرافیایی ۵۷ - ۵۸ و عرض جغرافیایی ۴۸۳۱ واقع شده است. کانی زایی در این کانسار از نوع رگه ای گرمابی بوده که در امتداد شکستگی های بزرگ و کوچک با روند غالب NW- SE و در داخل سنگ های عمدتا آتشفشانی پالئوژن شامل آندزیت ها و سنگ های آذر آواری با ماهیت ژئوشیمیایی کالکوآلکالن - شوشونیتی مرتبط به قوس های حاشیه قاره (احتمالا نوع آند ) صورت پذیرفته است. حرکت سیالات كانه ساز آبهای سطحی فرورو و سیالات گرمایی از محل شکستگی ها موجب دگرسانی گسترده به ویژه دگرسانی پروپیلیتیک در سنگ های درونگیر گردیده است. نتایج حاصل از مطالعه مقاطع نازک و صیقلی وهمچنین تجزیه شیمیایی و دستگاهی نمونه های اخذ شده در امتداد مقاطع افقی ( در طول رگه و از رگه به سنگهای درونگیر) و قائم ( در اعماق مختلف از رگه ها و سنگ درونگیر) حاکی از عیار نسبتا بالای طلا و نقره و همچنین همبستگی عناصر مس- آهن - روی از یک سو و سرب- بیسموت - نقره از دیگر سو می باشد. پراکندگی عصر طلا واجد الگوی دیگری است که می تواند دلیل تفاوت سیال کانه ساز آن باشد. بررسی مقاطع صیقلی وجود کانی های اکسیدی و کربناتی مس و آهن دار را در بخش اکسیدان ، کانی های ثانویه مس بخصوص کانی های بورنیت ، کوولیت ، دیژنیت و مس خالص در بخش غنی شده ( سوپر ژنو کانی های هماتیت ( اسپیکیولاریت ) پیریت ، کلکوپیریت ، اسفالریت ، بیسموتینیت و سولفوسالت هایی مانند : آیکینیت، ماتیلدیت را در بخش عمیق ( هیپوزن) نشان می دهد . یافته های کانی شناسی و ژئو شیمیایی حکایت از آن دارد که کانی سازی در کانسار پلی متال و رگه ای قلعه زری در اثر عملکرد سیالات داغ متاثر از یک توده نفوذی ژرف اسیدی - حدواسط صورت پذیرفته است.

کانسار قلعه زری - پلی متال - گرمابی - رگه ای - سولفوسالت ها