وحیددخت وحیدنیا - کارشناسی ارشد، گروه روان شناسی عمومی، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی خزر، محمودآباد، ایران
مهدی زارع بهرام آبادی - دکت ری، دانشیار، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان سمت

دیدگاه زیر بنایی رویکرد شناختی این است که رویدادهای ذهنی، یعنی: انتظارات، اعتقادها و خاطرات می توانند علت رفتار و آسیب روانی باشند. اگر این رویدادهای ذهنی تغییر کنند، تغییر رفتار و در پی آن بهبود اختلال خواهد آمد. بدین ترتیب درمانگر شناختی، علت یا سبب شناسی اختلالات روانی را در رویدادهای ذهنی آشفته جستجو می کند. از طرفی یکی از مراحل مهم در اکثریت مشاوره ها، بخصوص مشاوره مبتنی بر درمان شناختی، بر عهده گرفتن مسئولیت درمان توسط مراجع است. خودکارآمدی بنحوی پاسخ به این سوال است که آیا من می توانم از عهده انجام این کار برآیم؟ آموزش شناختی با دادن تکالیف مناسب و کار روی ارزش ها و شناخت ها می تواند خودکارآمدی را در افراد افزایش دهد. آموزش شناختی رفتاری با تاکید بر انعطاف پذیری، شفاف سازی ارزش ها و شناخت ها و بحث بر روی این موضوع که تغییر امکان پذیر است و همچنین انجام موفقیت آمیز تمرینات مختلف می تواند به افزایش خودکارآمدی و پذیرش مسئولیت مشاوره توسط مراجع موثر باشد. همچنین درمان شناختی رفتاری از طریق بازسازی شناختی با بکارگیری تکنیک هایی نظیر شواهد له و علیه، مزایا و معایب و از طریق مهارت آموزی با بکارگیری تکنیک های همانند آموزش مهارت های ارتباطی، مهارت حل مسئله، فعال سازی رفتاری، شناسایی برانگیزاننده ها و کنترل محرک، توانسته است تا به افراد معتاد کمک کند که توانایی های خود را در جهت سازگاری بیشتر و حرکت در جهت بهبودی، افزایش دهند و در سایه این توانایی، احساس خودکارآمدی بالاتری داشته باشند و از میزان نشانه های افسردگی و اضطراب ایشان کاسته شده و این فرایند به بهبود سلامت روان ایشان بیانجامد.

رویکرد شناختی، خودکارآمدی، سلامت روان، درمان شناختی رفتاری، اعتیاد