پرداخت خمس، از حکم تکلیفی محض تا حکم وضعی اشاعه در ملکیت
عنوان مقاله: پرداخت خمس، از حکم تکلیفی محض تا حکم وضعی اشاعه در ملکیت
شناسه ملی مقاله: JR_FIQH-51-1_004
منتشر شده در در سال 1398
شناسه ملی مقاله: JR_FIQH-51-1_004
منتشر شده در در سال 1398
مشخصات نویسندگان مقاله:
نصراله جعفری خسروآبادی - دانشگاه میبد
اردوان ارژنگ - دانشگاه میبد
محمدعلی فلاح علیآباد - دانشگاه میبد
خلاصه مقاله:
نصراله جعفری خسروآبادی - دانشگاه میبد
اردوان ارژنگ - دانشگاه میبد
محمدعلی فلاح علیآباد - دانشگاه میبد
وجوب پرداخت خمس و تصرف در مال متعلق خمس، از حیث آثار وضعی و تکلیفی شایسته بازبینی است. واکاوی آن به ماهیت حکم و نحوه تعلق آن به مال بستگی دارد. در خصوص حکم مزبور، چند صورت، از حکم تکلیفی محض گرفته تا حکم وضعی اشتغال ذمه و اشاعه در ملکیت (اشاعه حقیقی، اشاعه در مالیت و اشاعه کلی در معین) قابل تصور است. به نظر اغلب فقها، ماهیت این حکم، تکلیفی محض نیست و بدون تردید حکمی وضعی نیز به تبع حکم تکلیفی در مسئله جریان دارد اما در ماهیت این حکم وضعی اختلاف نظر است. از نظرگاه مشهور، حکم وضعی مزبور تحقق مالکیت مشاعی برای صاحبان خمس است و جز در صورت اتلاف مال و یا تعدی و تفریط به ذمه مکلّف تعلق نمیگیرد؛ ولی این قول با برخی دیگر از مؤلفههای حکم، سازگاری ندارد. با استخراج مؤلفههای مسئله خمس و با توجه به ظاهر آیات و روایات، میتوان نتیجه گرفت که اگر چه حکم اولیه در این باب، تعلق به عین به نحو ملکیت مشاعی است؛ ولی این مالکیت برای صاحبان خمس متزلزل است و با تصرف مالک، در ذمه مالک قرار میگیرد و تصرفات شخص در مال متعلق خمس، نافذ و صرفاً ضامن ارزش و قیمت خمس خواهد بود.
کلمات کلیدی: خمس, حکم تکلیفی, حکم وضعی, اشاعه در ملکیت, اشاعه در مالیت
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1141319/