زهرا پورحیدر - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد حسین محمودی قرایی - دانشگاه فردوسی مشهد
اسدالله محبوبی - دانشگاه فردوسی مشهد
رضا موسوی حرمی - دانشگاه فردوسی مشهد

سازند کربناته مزدوران در برش سطح‌الارضی چشمه‌خان در غرب حوضه کپه‌داغ در شمال غرب شهرستان جاجرم، متشکل از دولومیت در بخش‌های قاعده‌ای و بالایی و سنگ آهک‌های نازک تا ضخیم لایه در بخش‌های میانی برش است. این سازند در چاه قزل‌تپه 2 از لایه‌های متناوب سنگ آهک و شیل تشکیل شده است. فرآیندهای سیمانی شدن، میکریتی شدن، نئومورفسیم، انحلال، فشردگی، دولومیتی شدن، ددولومیتی شدن، ایجاد درزه و شکستگی، هماتیتی شدن، پیریتی‌شدن و سیلیسی شدن این رسوبات را تحت تأثیر قرار داده‌اند. دولومیتی شدن، گسترده‌ترین فرآیند دیاژنزی در این سازند به شمار می‎رود. انواع سیمان کربناته شامل سیمان‌های هم‌ضخامت به همراه سیمان‌های هم‌محورحاشیه‌ای، بلوکی، دروزی، شعاعی در نمونه‌های گرینستونی قابل مشاهده هستند. دولومیت‎های سازند مزدوران بر اساس فابریک به چهار گروه بسیار ریز بلور، ریز بلور، متوسط بلور و درشت بلور تقسیم می‎شوند که به جز مورد اول، بقیه ثانویه هستند. این فرآیندها در سه محیط دیاژنزی دریایی، متئوریک و دفنی صورت گرفته‌اند. نتایج آنالیز عنصری سنگ‌های مورد مطالعه نشان دهنده تأثیر فرآیندهای محیط دیاژنز به خصوص متئوریک (افزایش مقدار عناصر آهن و منگنز و همبستگی مثبت‌شان با یکدیگر و کاهش چشمگیر مقادیر استرانسیم) در یک سیستم دیاژنتیکی نیمه بسته تا نیمه باز بوده و به احتمال زیاد کانی‌شناسی اولیه سازند مزدوران از نوع کلسیت (رابطه بین نسبت استرانسیم به کلسیم و منگنز و دامنه تغییرات گسترده مقادیر منگنز) بوده است. دولومیت‌های نوع اول در بیشتر موارد در انتهای سکانس‌های کم‌عمق شونده رو به بالا دیده می‌شوند و مانند فرآیند ددولومیتی شدن نشانه افت سطح آب دریا هستند.

کپه‌داغ, سازند مزدوران, روستای چشمه‌خان, چاه قزل‌تپه 2, دیاژنز, ژئوشیمی