محمدعلی حیدری - کارشناس مسیول خط و سازه های فنی اداره کل راه آهن لرستان
فخرالدین پیروزفر
رسول بهرامی یاراحمدی
جواد سلیمان نژاد

به همه توده های خاکی طبیعی یا مصنوعی که سطح آن ها با افق زاویه می سازد، سطوح شیب دار می گویند. عوامل طبیعی مانند حرکت یخچال ها، هوازدگی، فرسایش، نهشته شدن و رسوب گذاری، سببایجاد توده های خاکی شیب دار طبیعی از قبیل تپه ها، کوه ها، دامنه رودخانه ها و تشکیلات ساحلی می شوند. انواع پرشدگی ها (مانند خاکریزها و سدهای خاکی و بندها) و انواع بریدگی ها (شامل بریدگیهای بزرگراه، راه آهن، دیوار کانال، حفاری های پی ها و ترانشه)، نمونه هایی از شیب های مصنوعی می باشند. همه شیب ها تحت تاثیر نیروی ثقل و تغییرات آن می باشند. وجود دو عامل نیروی جاذبه وآب به طور هم زمان، از عوامل اولیه و مستقیمی هستند که سبب تغییر در شیب ها می شوند. همچنین شیب ها تحت تاثیر پدیده های طبیعی از قبیل واکنش های شیمیایی، زلزله ها، نیروهای یخچالی یا باد واقع می شوند. یکی از انواع ناپایداری دامنه های که هر ساله خسارات مالی و جانی فراوانی را بر زندگی انسان ها وارد می نماید پدیده ی زمین لغزش است. کشور ما با توجه به توپوگرافی عمدتا کوهستانی، فعالیت زمین ساختی، لرزه خیزی زیاد، شرایط متنوع زمین شناسی و اقلیمی، عمده شرایط طبیعی را برای ایجاد طیف وسیعی از زمین لغزش ها را داراست و این زمین لغزش ها سالیانه خسارات جانی و مالی فراوانی به کشور وارد می سازند. وجود عوامل مستعد کننده ناپایداری دامنه ها نظیر شیب، زمین شناسی و کاربری اراضی از جمله عوامل ایجاد خسارت فراوان به منابع طبیعی و مسکونی، از قبیل هدر رفت سریع خاك، تخریب اراضی کشاورزی، مسکونی، جنگل ها و زیرساخت های حمل و نقل ریلی و جاده ای می باشد. در واقع زمین لغزش یک پدیده ی مخرب طبیعی است و باعث بوجود آمدن خسارات جبران ناپذیری می شود که دفع آن ها مستلزم صرف وقت و هزینه ی هنگفتی است. شناخت نواحی مستعد وقوع زمین لغزش و حرکات توده ای زمین در پروژه های مهندسی به ویژه بخش توسعه زیرساخت های حمل و نقل ریلی و جاده ای به دلیل طول زیاد شبکه و عبور مسیر از نواحی اغلب کوهستانی و تپه ماهور از مهم ترین عوامل تعمیر و نگهداری به شمار می رود. در این پژوهش به بررسی زمین لغزش های به وجود آمده در اداره کل راه آهن لرستان در اثر بارندگی های شدید در فرودین 98 پرداخته شده و سپس و روش های پایدار سازی شیب ها و ترانشه ها تشریح شده است.

زمین لغزش، پایداری سازی، ترانشه، شیب