مریم شمس فلاورجانی - دانشجوی دکتری رشته مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوارسگان)، اصفهان، ایران
مهربان هادی پیکانی - استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان، اصفهان، ایران
سهیلا ترابی فارسانی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد ، نجف آباد، ایران

پژوهش حاضر ناظر به تدوین الگویی برای مدیریت دولتی است و نگارندگان درصدداند با استفاده از علم تاریخ این فرصت را در اختیار تصمیمگیران، سیاستگذاران و مدیران دولتی قرار دهند تا بتوانند الگویی از حکومتداری را به دقت بررسی کنند. یکی از بهترین الگوها در این باره، حکومتداری امیرکبیر است. در این مطالعه با پیروی از رویکرد چارچوب مفهومی و با بهرهگیری از روش پژوهش اسنادی با محوریت مطالعه و بررسی کتب و متون دست اول، دادههای مهم موجود در منابع تاریخی استخراج شده است که ضمن نقد و بررسی در قالب طرحی اکتشافی و استقرایی، تصویری نسبتا مشخص از شیوه حکومتداری امیرکبیر ارایه شده است. چارچوب مفهومی پیشنهادی این پژوهش مشتمل بر ۱۸۹ مفهوم است که در قالب ۲۳ مقوله، ۱۲ تم و ۶ بعد ساماندهی شده است. مفاهیم استخراج شده نیز دستهبندی شده و هر دسته در یک مقوله گنجانده شده است و مقولات همدسته در یک تم قرار گرفتهاند و تمهای همدسته ابعاد را تشکیل دادهاند. ابعاد شناسایی شده عبارت است از: اقدامات سیاسی، اقدامات فرهنگی، اقدامات بروکراتیک، اقدامات حفاظتی، اقدامات اقتصادی و اقدامات اجتماعی؛ که با هماندیشی کانون خبرگان به دست آمده است. چارچوب مذکور مبنایی برای درک جوانب مختلف حکومتداری امیرکبیر ایجاد کرده و در نهایت الگویی مفهومی از اقدامات این سیاستمدار ارایه داده است که میتواند دستمایه مدیران و سیاستگذاران مدیریت دولتی در ایران باشد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که میتوان از دادههای تاریخی برای تعریف مفاهیم جدید و مولفههای جدید در مدیریت دولتی استفاده کرد.

امیرکبیر, ایران, قاجاریه, مدیریت دولتی, چارچوب مفهومی