مرضیه اعتمادی پور - دانشجوی دکتری رشته معماری دانشگاه شهید رجایی تهران
جمال الدین مهدی نژاد - استادیار گروه معماری دانشگاه شهید رجایی تهران
بهرام صالح صدق پور - دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید رجایی تهران

نشانه ها به عنوان شاخص ترین عوامل معنایی در ایجاد تداعیات ذهنی، تکیه بر مفهوم دلالت، می توانند عاملی مؤثر در ارتقای حس مکان در ارتباط با مخاطب باشند. بررسی نظریات سوسور، پیرس و اکو به عنوان مهم ترین اندیشمندان حوزه نشانه شناختی جهت بهره گیری از اصول آن ها در طراحی معماری می تواند راه گشای معنانگری آثار در جامعه معماری معاصر باشد. این در حالی است که امروزه جامعه آموزش طراحی معماری شاهد تضعیف معنا و وجوه آن مانند نشانه است. ضرورت پژوهش بر لزوم توجه به هویت مندی معماری است که از طریق آشنایی دانشجویان با مفاهیم معناگرایی چون نشانه و نیز تبیین وجوه کاربردی نشانه ها در معماری قابل دست یابی است. هدف از انجام پژوهش زمینه سازی کاربرد مفاهیم معناگرایانه در معماری توسط طراحان و دانشجویان معماری است. روش تحقیق این پژوهش، «سندکاوی» و «تحلیل محتوای کیفی» است. بر اساس نتایج دیدگاه اکو با دیدگاه پیرس از نظر تعیین ویژگی های نشانه های زبانی با نظریات سوسور دارای شباهت است. «بازنمود» از نظر پیرس مشابه «دال» سوسوری و «تفسیر» شبیه مدلول سوسوری است. در دیگاه سوسور تشکیل نشانه از دو جز دال و مدلول (صورت و مفهوم بازنمون و تفسیر) حاصل می گردد و از نظر پیرس، نمود نشانه به صورت شمایل، نمایه و نماد امکان پذیر است و در آن بر توجه به نقش انسان به عنوان تفسیرگر نشانه تاکید می گردد. از نظر اکو توجه به فرهنگ و زمینه به عنوان عامل تاثیرگذار در شکل گیری نشانه ها الزامی است. از آن جا که نظرات هر یک از این اندیشمندان مرتبط با بخشی از معماری است، بنابراین در جهت بهره گیری از نشانه شناختی در معمای توصیه می گردد از تجمیع نظریات آن ها بهره گیری گردد.

نشانه شناختی، معماری، اکو، پیرس، سوسور