منصور محمودی اقدم - دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
اسماعیل سلیمانی - دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

پیری همراه با کاهش عملکردهای شناختی مختلف ازجمله حافظه همراه است و تغییرات در عملکرد حافظه یک دست نیستند و بسته به جنبه های مختلف حافظه متفاوت است. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی توانبخشی راهبردهای شناختی - فراشناختی بر روی حافظه بینایی و فراخنای حافظه سالمندان انجام شده است. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه موردپژوهش شامل تمامی سالمندانی که در بازه زمانی اردیبهشت ماه تا مردادماه 1398 در مرکز سالمندان شهرستان بوکان ساکن بودند .(N=120) از بین این افراد 30 نفر سالمند (دو گروه 15 نفری) به روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به معیارهای ورود به پژوهش انتخاب و در دو گروه، آزمایش و گروه کنترل به روش گمارش تصادفی جایگزین شدند. آزمونهای کیم کاراد و فراخنای حافظه وکسلر در پیش آزمون بر روی گروه ها اجرا شد، سپس توانبخشی راهبردهای شناختی - فراشناختی اجرا و در مرحله بعد پس آزمون دوباره اجرا شد. داده های به دست آمده از طریق آزمون کوواریانس چند متغیره با رعایت پیش فرض های آن تجزیه وتحلیل شدند. نتایج نشان داد که بعد از اجرای توانبخشی شناختی – فراشناختی در گروه آزمایش، میانگین مؤلفه های مستقیم، معکوس از آزمون فراخنای حافظه و مؤلفه های کوتاه، متوسط و بلند از آزمون حافظه بینایی در مقایسه با پیش آزمون به صورت معنی داری افزایش یافته است (p >/001) اما در گروه کنترل تفاوت معناداری بین پیش آزمون و پس آزمون مشاهده نشد. نتایج به دست آمده نشان داد که توانبخشی راهبردهای شناختی - فراشناختی میتواند موجب بهبود حافظه بینایی و فراخنای حافظه شود و پیشنهاد می شود از روشهای توانبخشی در جهت ارتقای کارکردهای شناختی و حافظه سالمندان استفاده شود.

شناخت و فراشناخت، حافظه تصویری- بینایی، فراخنای حافظه، سالمندان