عین الله کشاورز

تصاویر آینده، نمایانگر نوعی آگاهی جمعی از انتظارات، بیم‌ها و امیدها در نظر گرفته شده‌اند. تصویرهای آینده به شکل‌گیری اقدام‌هایی کمک کرده‌اند. بنیادی­ترین پرسش­های آینده در زمینه تصویرهای آینده، علل پیدایش و پیامدهای آن‌هاست. فهم تصاویر متفاوت از آینده، منجر به رفتار و واکنش‌های متفاوتی در زمان حال می‌شود. هر عملی که مرتکب می‌شویم در مرحله‌ای به تصویری که از آینده خلق‌شده مربوط است. تصویرپردازی آینده در دین اسلام در دو سطح فردی و اجتماعی قابل‌بررسی است، بر همین اساس اگر دین سرشت و جوهره‌ای آینده­نگرانه داشته باشد، انسان دین‌دار و دارای تربیت دینی نیز باید یک انسان آینده‌نگر باشد. درنهایت، اجتماع نیز در این جهت حرکت خواهد کرد. در ابعاد فردی، موضوع انسان کامل مورد بررسی قرارگرفته و در ابعاد اجتماعی، جامعه عدل تبیین شده است. شناسایی این عوامل اهمیت تصویرپردازی از آینده در اسلام را مشخص می­کند و جایگاه آینده‌نگری الهی که منجر به تصویرپردازی بصیرت­بخش می‌شود را روشن می‌سازد. در قرآن کریم و روایات ائمه (ع) نکات برجسته‌ای در مورد آینده و خصوصیات آن آمده است. در این میان دو مفهوم زمان و عدم قطعیت و نگاه و عمل آموزه‌های دین در خصوص تصویرپردازی می‌تواند در تدوین مفروضات و الگوسازی و مدل‌سازی نظری این حوزه مورد توجه قرار گیرد. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که مؤلفه‌های فردی و اجتماعی تصویرپردازی از دیدگاه اسلام کدم‌اند و چه نقشی در تدوین و تحقق چشم‌انداز بیست‌ساله توسعه کشور دارند؟!

تصویرپردازی, آینده‌پژوهی, چشم‌انداز ملی