حسین حمدی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی تهران

اعمال حقوقی موجودات اعتباری هستند که به عنوان وسیلهای جهت اداره روابط اشخاص جامعه در ذهن انسان ساخته شده است و با وسایل ابراز اراده به عالم واقعیت وارد میشوند. این اعمال در تقسیم بندی مرسوم به عقد و ایقاع تقسیم شدهاند. بر این اساس هر عملی که ناشی از توافق دو اراده باشد عقد یا در حکم عقد بوده و هر عملی که ناشی از یک اراده باشد ایقاع نامیده میشود. استاد جعفری لنگرودی مبنای این تقسیم بندی را نوعی مجردگرایی انتزاعی و کلی دانسته است و آن را مطابق واقعیت نمیداند. روش ایشان بر عناصرشناسی بنا شده است. در این روش هریک از اعمال حقوقی به صورت جداگانه بررسی میشود و اجزای تشکیل دهنده آن که در عرف عملی جامعه به صورت یقینی وجود دارد و موجود اعتباری بدون آن از بین خواهد رفت شناسایی میشود که به هر جز عنصر گفته میشود. در نتیجه عمل حقوقی به چهار قسم تقسیم میشود که عقد، ایقاع، برزخ بین عقد و ایقاع و طرح عقد هستند. در این مقاله روش استاد جعفری لنگرودی در کنار روش مرسوم مورد بررسی قرار میگیرد و مبانی هر روش به همراه آثار آن مورد بحث واقع میشود. در انتها این نتیجه حاصل میشود که روش استاد جعفری لنگرودی با منطق حقوقی مطابقت داشته و مرز بین اقسام عمل حقوقی را به خوبی ترسیم میکند.

موجود اعتباری, موضوع, عنصر, منطق حقوق, اصالت عمل, اعمال حقوقی