محمد غلامیان نوقایی - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی

پژوهش حاضر با عنوان بررسی حضانت در فقه و قانون مدنی ایران، تدوین یافته است. بیان آیاتی در قرآن کریم درجهت تشریع کفالت و تسری این موضوع در باب حضانت، بیانگر نوعی اقتباس موضوع از مفاهیم مشابه می باشد. تعیین تکلیف منحصر به فرد به پدر و مادر، به عنوان صاحبان حق حضانت و اولویت آن بر ولایت بیانگر اهمیت سرپرستی و نگاهداری از اطفال است. در این بین در صورت فقدان پدر، نظریه اولویت حق جد پدری بر حضانت طفل مطرح و نظرات متفاوت فقها در این خصوص منجر به سرایت تردید در نویسندگان قانون مدنی شده است. به نظر می رسد که در ضمانت اجرای حضانت بالاترین عامل بازدارنده، جدایی طفل از پدر یا مادر است، که این خود می تواند تضمینی بر اعمال و انجام وظایف محموله بر پدر یا مادر باشد. در تعیین حضانت هنگام متارکه والدین و تلاش های حقوق دانان در اولویت بخشیدن به نیازهای جسمانی و عاطفی در سال های اولیه حیات کودکان، در نهایت به اصلاح ماده، قانونی در این خصوص انجامید. هدف از شرایط مهیا کننده حق حضانت، به نحوی است که به بعد جسمانی ومعنوی کودک توجه شده و در نتیجه صاحبان حق بایستی از صلاحیت اخلاقی و صحت جسمانی و روانی برخوردار باشند، در همین ارتباط موارد مذکور به دو قسم که شامل شرایط مشترک بین پدر و مادر و شرایط مختص به مادر، تقسیم شده اند.

حضانت، نگاهداری، ولایت، پدر و مادر، جد پدری