خلیل ولیزاده کامران - دانشیار دانشگاه تبریز
سودابه نامداری - دانشجوی دکتری گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز

در سال­های اخیر به دلیل خشک شدن تدریجی بخش­هایی از دریاچه ارومیه، کانون­های متعددی از ریزگردهای نمکی در این مناطق تشکیل شده و منجر به پراکنش حجم عظیمی از ذرات نمک به مناطق اطراف خود شده است. نمک آزاد شده در اتمسفر به عنوان یکی از انواع مهم ریزگرد­های اتمسفری سلامت عموم، کیفیت هوا، توزان انرژی زمین و چرخه هیدرولوژی را تحت تأثیر قرار می­دهد. بنابراین با توجه به اهمیت آثار منفی ریزگردهای نمکی و همچنین روند روبه افزایش حضور این ریزگردها در منطقه آگاهی از توزیع زمانی- مکانی ریزگردها برای کمّی کردن این اثرات بسیار مهم می­باشد. در این مطالعه تلاش شده است تغییرات غلظت ریزگردها در حوضه تحت نفوذ ریزگردهای دریاچه ارومیه ،با استفاده از داده­های ماهانه  AOD سنجنده MODIS  ارزیابی شود. برای رسیدن به این هدف نمودار روند تغییرات AOD در طول سال­های 2000 تا 2015 به تفکیک محدوده استان­های آذربایجان­شرقی و آذربایجان­غربی استخراج شد. نتایج این پژوهش نشان داد نمودارها در استان­های آذربایجان­شرقی و آذربایجان­غربی روند مشابهی داشته­اند و علی­رغم وجود نوسانات سال به سال، روند افزایش کلّی در غلظت ریزگردها دیده می­شود. تغییرات افزایشی ریزگردها در اواخر فصل گرم و اوایل فصل سرد (آگوست، سپتامبر، اکتبر و نوامبر) بسیار بارزتر می­باشد و به نظر می­رسد با افزایش بارش­های فصل سرد و بارش­های بهاره شیب تغییرات افزایشی AOD نیز کمتر شده است. همچنین با توجه به نقشه­های میانگین سالانه توزیع مکانی AOD، دریاچه ارومیه تا سال­ 2008 با جذب ریزگردها تأثیر زیادی در کاهش ریزگردهای وارد شده از جنوب غربی منطقه به استان آذربایجان­شرقی داشته است، این در حالی است که از سال 2009 در محدوده دریاچه ارومیه افزایش نسبی ریزگرد نسبت به سایر مناطق در استان­های آذربایجان­شرقی و آذربایجان­غربی وجود داشته است.  

ریزگرد‌های نمکی, دریاچه ارومیه, تغییرات زمانی_مکانی, تصاویر ماهواره‌ای, AOD