احمد شوهانی - استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور
نادر شوهانی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

مفهوم و نظریه سرمایۀ اجتماعی از دهه 1990 میلادی به این سو توجه اندیشمندان و محققان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی (اقتصاد، جامعه شناسی، علوم سیاسی و ...) را به خود جلب کرده است. سرمایه اجتماعی در مقوله مشارکت بسیار مورد توجه دانشمندان و نخبگان سیاسی است. سعی می­شود که تئوری سرمایه اجتماعی از لحاظ واقعیت‌های مسلط بر جامعه مورد آزمون تجربی قرار گیرد و با این پیش­فرض که سرمایه اجتماعی نقش اساسی در مشارکت سیاسی دارد، هدف اصلی این مقاله پاسخ به چرایی این مسئله و تبیین آن است.  روش تحقیق: روش تحقیق در این پژوهش، بر اساس موردی و از سنخ توصیفی- همبستگی بوده و مبتنی بر پیمایش است. حجم نمونه 390 نفر شهروندان ایلامی که به صورت نمونه گیری خوشه­ای انتخاب شده‌اند. متغیر مستقل در این تحقیق، سرمایۀ اجتماعی است که با سه شاخص اعتماد اجتماعی، شبکه‌ها و روابط اجتماعی و همبستگی اجتماعی مورد سنجش قرار گرفته است. متغیر وابسته در این تحقیق مشارکت سیاسی است که با دو شاخص مشارکت رسمی و غیر رسمی در مسائل سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور گردآوری داده­ها از پرسشنامه محقق­ساخته استفاده شد که روایی آن توسط متخصصان و اساتید مربوطه تأیید و پایایی آن با توجه به آزمون آلفای کرونباخ (85.)  مطلوب به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده­های پژوهش از آمار توصیفی و آمار استنباطی (روش­های آماری از قبیل تحلیل همبستگی پیرسون، تحلیل میانگین و آزمون رگرسیون چند متغیره) و نرم­افزارspss  استفاده شد. یافته‌های تحقیق: نشان می­دهد که میان اعتماد اجتماعی و مشارکت سیاسی رابطه معناداری وجود دارد. از طرفی بین شبکه‌های روابط اجتماعی میان مردم، اعتماد اجتماعی و انسجام و همبستگی اجتماعی و مشارکت سیاسی رابطه معناداری وجود دارد. براساس یافته‌های تحقیق به هر میزان که از سطح خانواده به سطح خویشاوندان، همکاران، هم محلی­ها، همشهریان و هموطنان حرکت کنیم از میزان سرمایه و اعتماد اجتماعی کاسته می­شود.  

Key words: social capital, social trust, political participation, social network, social norm.‎, سرمایه اجتماعی, اعتماد اجتماعی, مشارکت سیاسی, شبکه اجتماعی, هنجار اجتماعی.