علی محمدیان - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی- ادبیات معاصر،دانشگاه شهرکرد، شهرکرد،ایران
جهانگیر صفری - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
اسماعیل صادقی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

با شروع جنگ تحمیلی نوع ادبی به ویژه «رمان جنگ» شکل و نضج گرفت، که در طول سه دهۀ شصت تا نود با فراز و نشیب­ های فراوانی روبرو بوده؛ به نحوی که طی این سه دهه ضمن برخورداری از نگاه مثبت اندیش، منفی­ نگر و بینابین نویسندگان آنان به پدیده جنگ از لحاظ عناصر داستانی به خصوص در زمینۀ تکنیک شخصیت و شخصیت­ پردازی سیر تحولی به سمت تکامل پیموده است. با توجه به اهمیت این عنصرمهم داستانی و بررسی سیرتحول آن، در این مقاله با انتخاب سه رمان(نخل­ های بی سر،سفر به گرای 270 درجه، شطرنج با ماشین قیامت) که هریک نمایندۀ یک دهه به شمار می­ آیند به روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. نویسندگان این رمان­ ها با انتخاب اشخاص و افراد مورد نظر خود به عنوان شخصیت­ های داستانی ضمن ایجاد انسجام داستانی، نکته­ های پنهان وناپیدای شخصیت­ ها وجامعۀ پیرامون شان را به صورت واقعی، عینی و ملموس نشان می­دهند. همچنین آنان در پرداخت شخصیت­ های داستانی خود ازدو روش مستقیم (توصیفی) ویا غیر مستقیم (نمایشی) و یا هر دو در قالب گفتار، رفتار، توصیف قیافۀ ظاهری و نام استفاده کرده­اند. یافته­ ها نشان می­دهد، شخصیت­ های داستانی در دهۀ اول بیشتر قالبی، نوعی و در حد تیپ هستند در حالی که شخصیت­ های داستانی دو دهۀ بعد از پویایی و جامعیت بیشتری برخوردارند ودارای شخصیت­ های ملموس­ تری می باشند. رمان­ های جنگ دهۀ هشتاد در پرداخت شخصیت­ ها موفق­تر عمل کرده­اند و در شخصیت­ پردازی غیر مستقیم به عنصر گفت­وگو و رفتار بیشترین توجه را داشته­ اند.

رمان جنگ, شخصیت و شخصیت پردازی