مریم بخشی - استادیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
محمدرضا اسلامی - استادیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
حسرت اومویی میلان - کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز ، ایران
محمد پاشایی - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

علم معناشناسی در پی یافتن معنا، ارتباط عمیقی با علم ترجمه دارد و یکی از روش‌های بررسی و نقد ترجمه است. مقالۀ حاضر در چهارچوب نظریۀ معناشناسی قالبی چارلز فیلمور، تلاشی است برای بررسی قالب‌های معنایی فعل «أبصرَ» در آیات قرآن کریم و بررسی ترجمۀ فارسی آن (انصاریان، فولادوند، خرمشاهی و مکارم شیرازی). در نمونه‌های قرآنی بررسی‌شده، فعل «أبصر» دارای یک قالب معنایی دیداری - ادراکی به‌عنوان قالب معنایی مرکزی و شش قالب شناختی دیدن، نگریستن، درک‌کردن، اندیشیدن، روشنایی‌بخشیدن و بصیرت‌یافتن است که پایۀ ابتدایی آن، همان دیدن ظاهری با چشم سر است. نتایج این بررسی نشان می‌دهند مترجمان در سه قالب معنایی (دیدن، روشنایی بخشیدن، نگریستن) اتفاق نظر داشته‌اند و به بافت آیه‌ای توجه داشته‌اند که فعل مدنظر در آن به کار رفته است؛ اما دربارۀ قالب معنایی «درک‌کردن» و «بصیرت‌یافتن»، هیچ کدام به بافت آیه دقت نظر نداشته‌اند و دربارۀ قالب معنایی اندیشیدن، فقط خرمشاهی براساس بحث هم‌نشینی الفاظ، ترجمۀ صحیحی ارائه کرده‌ است.

قرآن کریم, نقد ترجمه, معناشناسی قالبی چارلز فیلمور, فعل «أبصَرَ»