عارف فرهی - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران
سعید نیکوسخن - استادیار، گروه مهندسی مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران
علی مرتضوی - استاد، گروه مهندسی مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران

تاثیر توامان تنش، حرارت، فشار منفذی و آسیب بر عوامل هیدرولیکی مخازن هیدروکربوری و ژئوترمال و بازدهی چاه‌های تولیدی آنها نشان می‌دهد طراحی واقع‌گرایانه فرآیند تولید از این مخازن، نیازمند بهره‎گیری از یک مدل رفتاری جامع تنش-کرنش است. در این پژوهش با ارایه تعریف جدیدی از آسیب کلی ناشی از اثرات وجود سیال با دمای بالا در محیط متخلخل، معادله رفتاری تنش-کرنش تنیده ترموهیدرومکانیکی‌آسیب سنگ در شرایط بارگذاری سه‎محوری مرسوم بر پایه‌ تئوری محیط موثر، مفهوم تنش موثر بایوت، تابع چگالی احتمال توزیع توانی، انتقال همرفت و رسانش ارایه شده است. نتایج نشان می‎دهد: الف) با افزایش ضریب بایوت، ضریب نفوذپذیری، فشار منفذی و دما، آسیب ترموهیدرومکانیکی در سنگ افزایش می‌یابد، افزایش فشار محصورکننده منجر به کاهش آسیب و در نتیجه بهبود ظرفیت باربری سنگ می‌شود. ب) با افزایش دما، میزان آسیب ترموهیدرومکانیکی کل کاهش می‌یابد و مقدار حداکثر آن در کرنش‌های بزرگ‎تر رخ می‎دهد. این در حالی‎ است‎که نرخ رها‌سازی انرژی منطبق بر تنش‎حداکثر و کرنش متناظر با آن افزایش می‎یابد. ج) معیار شکست لید اصلاح‎شده در مقایسه با معیارهای "موهر-کولمب" و "دراگر-پراگر"، پیش‎بینی واقع‎گرایانه‎تری را از رفتار تنیده ترموهیدرومکانیکی در آسیب سنگ ارایه می‎دهد. از نتایج این پژوهش چنین استنباط می‎شود که در‎نظر گرفتن مفهوم تنش موثر بایوت و آسیب هم‎رفت در کنار تابع توزیع توانی، منجر به ارایه پیش‎بینی‎های دقیق‎تری از پاسخ تنیده ترموهیدرومکانیکی- آسیب‎سنگ‎ها  خواهد شد.

مدل رفتاری ترموهیدرومکانیکی- آسیب, انتقال حرارت همرفت, تئوری محیط موثر (EMT), توزیع توانی, تئوری بایوت