علیرضا صفاریان همدانی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
علی احمد ناصح - استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
محمدتقی دیاری بیدگلی - استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

نظریه «تحلیل فهرستی احادیث» که در سال‌های اخیر پیرامون اعتبارسنجی روایات مطرح شده، توجه بسیاری از پژوهشگران علوم اسلامی را به خود جلب کرده است. با وجود آثاری که توسط مبدع نظریه و شاگردان ایشان به رشته تحریر در آمده، متاسفانه تاکنون تقریری روشن از نظریه صورت نگرفته و هیچ‌کدام از آثار در تبیین آن به صورت جامع و مانع موفق نبوده‌اند. نگارندگان در این مقاله درصددند به شیوه توصیفی-تحلیلی با گردآوری، دسته‌بندی و تحلیل دیدگاه‌های طرفداران نظریه، تقریری جامع از آن ارائه داده، در نهایت بدون اثبات یا رد آن، برخی ابهامات موجود در نظریه را بیان نمایند. نظریه تحلیل فهرستی با تکیه بر سه مبنای عدم حجیت خبر، شیوه انتقال میراث حدیثی شیعه به صورت مکتوب و شیوه کتاب محور قدما در اعتبارسنجی، روش صحیح اعتبارسنجی روایات را نه به شیوه مرسوم رجالی، بلکه بازگشت به روش قدما و بررسی کتاب، محور روایات می‌داند. این نظریه دارای ابهاماتی اساسی است که باید توسط طرفداران آن پاسخ داده شود.

اعتبارسنجی روایات, حجیت اخبار, فهرست‌نگاری, نسخه‌شناسی, دانش رجال, تحلیل فهرستی, آیت‌الله مددی