زینب حسین پور - کارشناس ارشد مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
مهدی رادفر - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
رسول میرعباسی نجفآبادی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

یکی از منابعی که به‌‌شدت تحت تأثیر خشکسالی واقع شده و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، آب‌های زیرزمینی است. با توجه به خشکسالی­‌های اخیر به­‌خصوص در مناطق مرکزی کشور، مطالعه تأثیر این خشکسالی­‌ها بر منابع آب بسیار حائز اهمیت است. هدف اصلی این پژوهش، مشخص­‌کردن خشکسالی­‌های هواشناسی و هیدروژئولوژیکی، بررسی اثرات خشکسالی هواشناسی بر نوسانات سطح آب زیرزمینی و تعیین نواحی بحرانی آبخوان دشت شهرکرد است. برای این‌منظور، از شاخص بارش استاندارد اصلاح­‌شده (SPImod) برای بررسی خشکسالی هواشناسی و شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) برای بررسی خشکسالی آب زیرزمینی و آزمون همبستگی متقاطع برای بررسی اثرات خشکسالی هواشناسی بر خشکسالی هیدروژئولوژیکی استفاده شد. برای انجام این پژوهش، از آمار بارش ماهانه ایستگاه سینوپتیک شهرکرد و اطلاعات مربوط به سطح ایستابی 35 پیزومتر موجود در سطح دشت به‌­صورت ماهانه در بازه زمانی 94-1363 استفاده شد. بر اساس شاخص GRI، آبخوان به سه محدوده در شمال، مرکز و جنوب ­غربی تقسیم شد. نتایج حاصل از همبستگی بین شاخص SPI اصلاح­شده در مقیاس­های یک، سه، شش، نه، 12، 18، 24 و 48 ماهه و شاخص GRI بیانگر وجود بیشترین ارتباط بین شاخص SPI اصلاح‌­شده در مقیاس 18 ماهه و شاخص GRI یک ماهه است. همچنین، شاخص GRI با تأخیر فاز زمانی شش و 18 ماهه در نواحی شمالی و مرکزی و بدون تأخیر زمانی بر مناطق جنوب غرب، اثر خشکسالی هواشناسی را بر آبخوان دشت شهرکرد نمایان می­‌سازد. مقایسه شاخص GRI معرف این سه محدوده نشان داد که نواحی شمالی و مرکزی آبخوان در وضعیت بحرانی­تر از نظر افت تراز آب زیرزمینی قرار دارند و نواحی خروجی دشت از وضعیت پایدارتری برخوردار است.

ایستگاه سینوپتیک, تأخیر زمانی, شاخص اصلاح‌شده بارش استاندارد, شاخص منبع آب زیرزمینی, منطقه‌بندی آبخوان