نوبخت سبحانی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
پروانه زیویار - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام (ره) شهر ری، تهران، ایران
رحیم سرور - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

کلان‌شهر تهران در چند دهة اخیر شاهد دگرگونی‌های متنوع و متعددی در عرصه‌های مختلف جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی-‌فضایی بر اثر سیاست تمرکزگرایی در فضای حریم بوده است. این موضوع از یک‌سو، با افزایش تمایل به ساخت‌وسازهای مسکونی و غیرمسکونی بیرون از محدودة قانونی شهر تهران و از سوی دیگر، با توجه به رویکرد کسب درآمد از اراضی پیرامون شهر تهران و ایجاد رقابت شدید برای تصاحب سهم بیشتر توسط ذینفعان مختلف، به بحران مبدل شده است. نوع پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی است. هدف پژوهش، سنجش حریم پایتخت به‌لحاظ شاخص‌های تأثیرگذار و اثرپذیر بر مدیریت یکپارچة حریم است. براساس آمار به‌دست‌آمده، از تعداد کل جامعه که شامل 30 نفر است، 11 نفر کارشناس ادارة حریم و مابقی متخصصان و خبرگان موضوع پژوهش بودند. برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار 0/8 به‌دست آمد. برای تجزیه ‌و تحلیل یافته‌ها از روش دیمتل فازی بهره گرفته شد. مؤلفه‌های بررسی‌شده در این پژوهش، در4  عامل کالبدی، اقتصادی، مدیریتی و حکمروایی خوب شهری تقسیم‌بندی شدند. نتایج نشان داد عواملی چون مدیریت مجمع‌الجزایری حریم از لحاظ عملکردی، قلمروی و جغرافیایی، نبود حکمروایی خوب شهری، ضعف مدیریتی در تأمین زیرساخت‌ها برای عرضة مسکن مناسب و وجود اقتصاد غیررسمی در کانون‌های اسکان مستقر در حریم، بیشترین تأثیر را بر وضعیت حریم شهر تهران داشته‌اند. از سوی دیگر، نبود سامانة کنترل هوشمند، توسعة متراکم ساختمانی و ضعف بنیان‌های اقتصادی مبتنی‌برزمین در حریم، از اثرپذیری‌ترین عوامل بودند.

تهران, حریم, دیمتل فازی, مدیریت یکپارچه