سکینه سجودی - استادیار اقتصاد دانشگاه تبریز
لاله دستمالچی - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه تبریز
هادی نشاط - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه تبریز

امروزه با توسعه روزافزون جوامع، تقاضا برای انواع انرژی از جمله انرژی برق افزایش قابل توجهی یافته­است. از این­رو، توجه به بهره­وری انرژی به­ویژه انرژی برق امری ضروری به نظر می­رسد. با توجه به وجود نیروگاه­های متعدد در سراسر کشور و نیز بالا بودن هزینه تأسیس، تعمیر، نگهداری و تأمین قطعات نیروگاه جدید، محاسبه کارایی نیروگاه­های موجود و رتبه­بندی و مقایسه­ آن­ها با یکدیگر از لحاظ میزان کارایی می­تواند اقدامی مفید برای استفاده بهینه از ظرفیت تولید نیروگاه­های موجود و رساندن آن­ها به بالاترین سطح کارایی و بهره­وری ممکن باشد. روش­های گوناگونی برای محاسبه کارایی و رتبه­بندی واحدهای تصمیم­گیرنده (DMUs) وجود دارد که تحلیل پوششی داده­ها (DEA) و به­ویژه روش ابرکارایی یکی از مهمترین آن­ها به­شمار می­رود. در این مقاله اقدام به رتبه­بندی کارایی نیروگاه­های حرارتی ایران در سال 1395 با استفاده از مدل ابرکارایی لین و چن (2018) و مدل ابرکارایی LJK (2007) و مقایسه نتایج آن­ها با یکدیگر شده است. طبق ارزیابی هر دو روش، نیروگاه­های سیکل ترکیبی از نظر کارایی معمولاً رتبه­های بهتر و نیروگاه­های گازی رتبه­های پایین­تری را کسب کرده­اند ولی در تقسیم­بندی از لحاظ دولتی و خصوصی بین دو روش اتفاق­نظر وجود ندارد به­عبارتی با استفاده از مدل لین و چن نیروگاه­های بخش دولتی و با استفاده از مدل LJK نیروگاه­های بخش خصوصی دارای عملکرد بهتری بوده­اند.

تحلیل پوششی داده‌ها (DEA), رتبه‌بندی, ابرکارایی, واحدهای تصمیم‌گیرنده (DMUs)