رامین شمسایی نیا - استادیار دانشگاه صدا و سیما (نویسنده مسئول)
ابوذر خوش بیان - کارشناسی ارشد مدیریت رسانه دانشگاه صدا و سیما

گسترش روزافزون رسانه‌‌های نو، تلویزیون را به عنوان یک رسانۀ سنتی، ‌با رقابت و چالش های سختی مواجه کرده است. اما این رسانه همچنان برای حفظ موقعیت و جایگاه خود نزد مخاطب، می‌تواند روش‌های مختلفی را به‌کار گیرد. از جمله، با بهره بردن از ساختارهای مختلف برنامه‌سازی می‌تواند محتوای مناسب و جذابی را در اختیار مخاطبانی با سلیقه‌های متفاوت قرار دهد. در این میان، تنظیم و چینش برنامه ها در کنداکتور پخش شبکه ­ها براساس قالب‌های متنوع برنامه‌سازی، از اهمیت خاصی برای حفظ این جایگاه یا این موقعیت برخوردار است. به این منظور، شناخت و استفاده از انواع برنامه‌های تلویزیونی غیرنمایشی، براساس یک دسته‌بندی معیار، برای برنامه ­سازان ضرورت دارد. پژوهش حاضر درصدد است گونه‌ها و ویژگی های مختلف این نوع برنامه‌ها را معرفی نماید. برای رسیدن به این هدف، مقاله از روش نظریۀ داده‌بنیاد یا زمینه‌ای کلاسیک استفاده کرده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها در زمینه گونه‌شناسی برنامه‌های غیرنمایشی تلویزیون مبیّن این است که می‌توان برنامه‌های تلویزیونی را در پنج دستۀ اصلی تقسیم کرد. تلویزیون واقعیت نما (Reality TV)، برنامه‌های ترکیبی، برنامه های گفتگومحور، کلیپ و مستند.

برنامه‌سازی تلویزیونی, گونه شناسی برنامه های تلویزیونی, برنامه های غیر داستانی, نظریه زمینه ای ( داده بنیاد)