یوسف خنیا - دانشجوی دکتری روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
محمد نریمانی - استادگروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
نادر حاجلو - استادگروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تفکر نقادانه مهارتی اجتماعی و فرایند شناختی‌ای فعال، هدفمند و سازماندهی‌شده است که فرد از آن برای آزمودن دقیق تفکر خود و دیگران و روشن کردن برداشت و بهبود درک خود از وقایع استفاده می‌کند. تفکر نقادانه روش معنی دادن به دنیاست. جامعۀ آماری تحقیق دانشجویان مذکر رشتۀ پزشکی شاغل به تحصیل در مقاطع علوم پایه و فیزیوپاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال تحصیلی 1397- 1398 بودند. در ‌یک ‌طرح آزمایشی 40 دانشجوی مذکر از روی لیست ادارۀ آموزش دانشکده به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی منظم انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسۀ 90 دقیقه‌ای تحت آموزش تفکر نقادانه به روش کارگاهی قرار گرفتند. هر دو گروه پرسش‌نامه‌های «تحریف شناختی بین‌فردی» و «معنای تحصیلی» را به‌منزلۀ پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری تکمیل کردند. داده‌ها با روش تحلیل واریانس با طرح اندازه‌گیری مکرر و با استفاده از نرم‌افزار اس.پی.اس.اس. نسخۀ 19تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که در مراحل پس‌آزمون و پیگیری بین گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیرهای تحریف شناختی و معنای تحصیل تفاوت معناداری وجود دارد؛ یعنی آموزش تفکر نقادانه باعث کاهش معنادار تحریف‌های شناختی و افزایش معنای تحصیل دانشجویان شد (p <0/01). نتایج پژوهش این فرضیه را تأیید کرد که آموزش تفکر نقادانه بر تحریف شناختی بین‌فردی شامل خرده‌مقیاس‌های انتظار غیرواقعی، طرد در روابط، درک نادرست و همچنین معنای تحصیل تأثیر معنا‌دار دارد.

تفکر نقادانه, تحریف شناختی بینفردی, معنای تحصیل, دانشجویان پزشکی