مریم رزاقی - بخش علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
مهدی لسانی - بخش علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
حسین مطهری نژاد - دانشگاه شهید باهنر کرمان

این پژوهش با هدف بررسی نقش اثربخشی مدرسه در توسعه شایستگی­های شهروندی دانش­آموزان از دیدگاه معلمان انجام شد. برای این منظور، 260 نفر از معلمان دبیرستان­های دخترانه ناحیه دو شهر کرمان به شیوه نمونه­گیری تصادفی ساده انتخاب شدند که به دو پرسشنامه اثربخشی مدرسه و توسعه شایستگی­های شهروندی پاسخ دادند. برای تعیین پایایی پرسشنامه­ها از آلفای کرونباخ استفاده شد که به ترتیب 91/0 و 90/0 برآورد گردید و روایی پرسشنامه­ها با استفاده از روایی محتوا و تحلیل عاملی تأیید شدند. یافته­ها نشان داد که بین اثربخشی مدرسه و توسعه شایستگی­های شهروندی دانش­آموزان رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین تمامی شش مؤلفه؛ 1) سنجش یادگیری، 2) رهبری مدرسه و کلاس، 3) مشارکت دانش­آموزان، 4) برنامه درسی، تدریس و یادگیری، 5) برنامه‌ریزی تحصیلی و شغلی و 6) ارتباط خانه، مدرسه و جامعه با توسعه شایستگی­های شهروندی دانش­آموزان رابطه مثبت و معنادار دارند. نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر آن بود که از بین مؤلفه­های اثربخشی مدرسه؛ 1) ارتباط مدرسه، خانه و جامعه،2) مشارکت دانش­آموزان، 3) برنامه درسی، تدریس و یادگیری و 4) برنامه­ریزی تحصیلی و شغلی به ترتیب بیشترین توانایی را در پیش­بینی توسعه شایستگی­های شهروندی دانش­آموزان دارند (45/0= ). سرانجام، نتیجه­گیری شد که مدارس نقش مهمی در توسعه شایستگی­های شهروندی دانش­آموزان دارند.

اثربخشی, اثربخشی مدرسه, آموزش شهروندی, توسعه شایستگی‌های شهروندی