سهیلا اسدی - MSc Student, Urmia University, Urmia, Iran
اسماعیل رضایی چیانه - Assistant Prof., Urmia University, Urmia, Iran
رضا امیرنیا - Associate Prof., Urmia University, Urmia, Iran

به­منظور بررسی اثر الگوی کاشت و منبع کود بر خصوصیات زراعی نخود و بزرک در شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96- 1395 در مزرعهای در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل الگوی کاشت در شش سطح: کشت خالص نخود، کشت خالص بزرک، کشت مخلوط جایگزین با نسبت یک ردیف بزرک و یک ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و دو ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و چهار ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت چهار ردیف بزرک و  دو ردیف نخود و منبع کود در چهار سطح: عدم مصرف کود (شاهد)، 100 درصد کود شیمیایی (NPK)، کود زیستی (فسفات بارور2 + ازتو بارور1 + پتا بارور2+ سولفوبارور۱) و ورمی­کمپوست (10 تن در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که الگوهای کاشت و منابع کودی بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، میزان و عملکرد روغن بزرک و عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد گره‌های ریشه و میزان پروتئین دانه نخود تاثیر معنیداری داشتند. بیشترین عملکرد دانه هر دو گونه از تیمار کشت خالص به­دست آمد (بزرک 945 و نخود 629 کیلوگرم در هکتار)، اما میانگین عملکرد هر یک از دو گیاه در واحد سطح یکسان بیشتر از عملکرد دانه مورد انتظارآنها بود (بزرک 5/161 و نخود 5/128 کیلوگرم در هکتار). میزان روغن دانه بزرک 6/6 درصد و میزان پروتئین دانه نخود 2/20درصد در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص بالاتر بود. نتایج نشان داد که مصرف منابع کودی، به خصوص  ورمی­کمپوست، باعث بهبود خصوصیات گیاهی مورد مطالعه در هر دو گیاه نسبت به شاهد شد. بیشترین نسبت برابری زمین کل (55/1) از کشت مخلوط چهار ردیف نخود و دو ردیف بزرک در تیمار عدم مصرف کود بدست آمد که معادل 55 درصد افزایش در بهره­وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص دو گونه بود. با در نظر گرفتن اهداف کشاورزی پایدار و ضرورت کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی، در این آزمایش، تیمار عدم مصرف کود برای نسبت کشت مخلوط چهار ردیف نخود و دو ردیف بزرک مناسب‌تر بود.  

Biofertilizer, Land equivalent ratio, Seed oil content, Seed Protein content and Vermicompost, پروتئین دانه, روغن دانه, کود زیستی, نسبت برابری زمین و ورمی‌کمپوست