رحیم محمدیان - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج
عادل پدرام - بخش تحقیقات چغندرقند مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه

این تحقیق با هدف بررسی اثر روش‌های خاک‌ورزی به‌منظور کشت زود هنگام در دو مکان با شرایط آب و هوایی متفاوت؛ ایستگاه مهندس مطهری کرج طی سه سال زراعی (92-1391، 93-1392 و 94-1393) و ایستگاه میاندوآب در آذربایجان‌غربی طی دو سال زراعی (92-1391 و 93-1392) اجرا شد. آزمایش با نه‌ روش آماده سازی خاک شامل؛ دو روش آماده سازی کامل بستر کاشت در پاییز (بدون و همراه با کشت جو)، سه روش کشت انتظاری (همراه با کشت جو، بدون کشت جو و بدون کشت جو همراه با ایجاد ردیف‌های کاشت بعد از تنک)، دو روش آماده سازی بستر کاشت در دو مرحله (بدون استفاده و با استفاده از خاک‌ورز مرکب)، یک روش حداقل شخم و یک روش آماده سازی بستر کاشت در بهار در کرج و هفت روش از روش‌های خاک‌ورزی فوق (به‌جز دو تیماری که از خا‌ک‌ورز مرکب در آن استفاده شده بود) در میاندوآب، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. نتایج نشان داد که عملکرد چغندرقند در تیمارهای کشت انتظاری (در پاییز) در سال‌های آزمایش، در مقایسه با کشت بهاره، از روند ثابتی برخوردار نبود و نشان داد که موفقیت در کشت انتظاری از ریسک بالایی برخوردار است. در شرایط کرج در بین تیمارهای آزمایشی در مجموع یکی از تیمارهای آماده سازی بستر کاشت در دو مرحله شامل شخم عمیق با گاوآهن برگردان‌دار در پاییزه+ خاک‌ورزی مرکب در بهار به دلیل اثر مثبت آن بر خصوصیات کمی و کیفی ریشه و همچنین پایداری بالاتر این خصوصیات طی سه سال آزمایش، در مقایسه با سایر تیمارهای آزمایش بعنوان تیمار برتر )با میانگین عملکرد ریشه و قند به ترتیب حدود 66 و 12 تن در هکتار) شناخته شد. نتایج نشان داد که در صورت نیاز به تسطیح زمین، می‌توان از تیمار دیگر این روش (شخم عمیق با گاوآهن برگردان‌دار، دیسک، لولر و گاوآهن پنجه غازی در پاییز+ دیسک در بهار) (با میانگین عملکرد ریشه و قند به ترتیب حدود 67 و 11 تن در هکتار) استفاده کرد. در شرایط میاندوآب تیمار روش آماده سازی بستر کاشت در پاییز شامل شخم عمیق با گاوآهن برگردان‌دار، دیسک، لولر و دیسک در پاییز (با میانگین عملکرد  ریشه و قند به ترتیب حدود 57 و 9 تن در هکتار) بعنوان تیمار برتر شناخته شد. با استفاده از این روش علاوه بر امکان آماده سازی مطلوب بستر کشت، امکان کشت زود هنگام چغندرقند در منطقه فراهم می‌باشد.

Dormant seeding, Minimum tillage, Seedbed preparing, Soil bulk density and Sugar beet, خاک‌ورزی, شخم حداقل, چغندرقند, کشت انتظاری و وزن مخصوص ظاهری خاک