صنم حاج جباری - Master of Family Counseling, Islamic Azad University, West Tehran Branch
حمید رضا وطنخواه - Doctor of Psychology, Assistant Professor of Psychology, Azad University of Tehran West

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بازی‌های حسی- حرکتی خانواده محور با عروسک‎های دستی بر مهارت‌های کلامی و مهارت‌های  اجتماعی کودکان اوتسیم انجام شد. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان پسر و دختر 6 تا 10 ساله با اختلال اتیسم در مرکز ندای عصر شهر تهران و نمونه‌گیری با روش تصادفی ساده 30 نفر( آزمایش 15 نفر، کنترل 15  نفر) انتخاب شدند. برنامه اثربخشی بازی‌های حسی- حرکتی خانواده محور با عروسک‎های دستی برنامه به مدت 21 جلسه 45 تا 60 دقیقه‎ای در طی دو ماه برای گروه آزمایش انجام گرفت. برای گردآوری اطلاعات از آزمون تشخیصی اتیسم گیلیام، مقیاس مهارت‌های  اجتماعی و مقیاس مهارت کلامی استفاده شده است. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی آزمون لون، کولموگروف اسمیرنوف، تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که بین مهارت‌های کلامی و مهارت‌های  اجتماعی کودکان اتیسمی قبل و بعد از مداخله تفاوت آماری معناداری وجود دارد. وجود تفاوت معناداری در زیر مقیاس‌های مهارت‌های  اجتماعی رفتار اجتماعی مناسب، رفتار غیراجتماعی، پرخاشگری و رفتار تکانشی، اطمینان زیاد به خود داشتن، ارتباط با همسالان است (p<0.001). و در زیر مقیاس‌های مهارت کلامی شامل گوش کردن، توانایی دریافت و ارسال پیام کلامی و غیرکلامی، ارتباط توام با قاطعیت، بینش نسبت به فرایند ارتباط و کنترل عاطفی تفاوت معناداری وجود دارد (p<0.001) و می­توان نتیجه‌گیری کرد که برنامه مداخله‌ای بازی‌های حسی- حرکتی خانواده محور با عروسک‎های دستی می­تواند بر افزایش مهارت‌های کلامی و مهارت‌های  اجتماعی کودکان اوتسیم مؤثر باشد و از آن به عنوان روش درمانی مؤثر سود جست.

Family-centered sensory-motor games, Verbal skills, Social interactions, Autism children., بازی‌های حسی- حرکتی خانواده محور, مهارت‌های کلامی, مهارت‌های اجتماعی, کودکان اوتسیم.