اعظم ابدالی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
جهانگیر صفری - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

جواد مجابی از طنزنویسان موفّق در حوزۀ ادبیّات معاصر به­ویژه ژانر رمان است. شب ملخ اثر وی رمانی طنزآمیز دارای ساختاری سینمایی با محور جنگ­، ویرانی و مرگ است که از حیث بازتاب رویدادها، حقایق و معضلات مرتبط با جنگ اثری ارزشمند محسوب می­شود. این اثر از زبانی ادبی- محاوره­ای و سرشار از طنز برخوردار است. علاوه بر زبان طنزآمیز، نویسنده با به کارگیری شگردهای طنزپردازی به نقد جنگ و بسیاری از مسائل اجتماعی، فرهنگی و فکری پرداخته است. در این پژوهش تلاش شده‌است مهم­ترین شگردهای طنزآفرینی که نویسنده به کار گرفته و رمان را برخوردار از شاخصۀ ادبی طنز گردانیده‌است، شناخته و بررسی شود. این امر علاوه بر شناسایی شگردهای طنزپردازی نویسنده به روشن و برجسته­ترکردن جنبه­های فکری و مضمونی اثر انجامیده‌است. نتایج حاصله مبیّن شگردهای طنزپردازی چون: تناقض گفتمانی، ناسازگاری­های واژگانی، اعمال غیرعادّی، استدلا­ل­های خلاف انتظار از سوی راوی، کنایه و تناقض موقعیتی، بزرگ­نمایی (از طریق توصیفات و ورود عناصر سوررئال)، کوچک­نمایی (توصیفات فضاها و اشخاص) و به‌کارگیری عبارات طنزآمیز است. این شگردها اغلب در خدمت مضامین اصلی رمان؛ ضدیّت با جنگ و نقد افکار و عقاید کهنۀ جامعه به‌کار گرفته شده و بر جذّابیت و گیرایی اثر افزوده‌‌‌ است.  

مجابی, شب ملخ, طنز, تناقض­های موقعیتی, بزرگ­نمایی