مینا باقری - Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran.
میرحسن رسولی صدقیانی - Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran.
محسن برین - Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran.
اسماعیل رضایی - Department of Production Engineering and Plant Genetics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran.

کشت مخلوط در شرایط تلقیح میکروبی به‌عنوان روشی برای بهبود شاخص‌های کیفیت خاک مطرح است. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی اثر تلقیح میکروبی بر برخی شاخص‌های کیفیت خاک تحت کشت گیاهان بادرشبی و لوبیا قرمز در کشت خالص و مخلوط به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه‌ای اجرا شد. فاکتورها شامل تلقیح میکروبی (باکتری، قارچ، باکتری + قارچ و شاهد) و الگوهای کشت مخلوط (یک ردیف لوبیا + یک ردیف بادرشبی (1:1)، دو ردیف بادرشبی + دو ردیف لوبیا (2:2)، دو ردیف بادرشبی + یک ردیف لوبیا (2:1)، یک ردیف بادرشبی + دو ردیف لوبیا (1:2)، خالص لوبیا و خالص بادرشبی) بودند. در پایان دوره رشد، تنفس پایه (BR)، تنفس برانگیخته (SIR)، کربن زیست‌توده میکروبی (MBC)، سهم متابولیک (CO2q) و فراهمی کربن (CAI) در خاک گیاه‌های لوبیا و بادرشبی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تمام شاخص‌های کیفیت خاک، تحت تأثیر الگوهای کشت و تلقیح میکروبی قرار گرفتند. مقادیر BR و SIR در خاک کشت مخلوط 1:2 در تلقیح ترکیبی باکتری و قارچ بادرشبی به‌ترتیب 1/21 و 1/17 برابر بیش­تر از میزان آنها در تیمار کشت خالص بادرشبی بود. کشت مخلوط 1:2 همراه با تلقیح باکتری و قارچ، MBC را به‌ترتیب 1/11 و 1/24 برابر در خاک لوبیا و بادرشبی نسبت به کشت خالص افزایش داد. همچنین الگوهای مختلف کشت مخلوط و کودهای زیستی، موجب افزایش CAI و کاهش CO2q در خاک شدند. به‌طور کلی کاربرد کشت مخلوط و استفاده از پتانسیل ریزجانداران سبب بهبود شاخص‌های کیفیت خاک می‌شود.

Sustainable agriculture, Soil biological indices, Microorganisms, Intercropping., کشاورزی پایدار, شاخص‌های زیستی خاک, ریزجانداران, کشت مخلوط