مریم دالوند - Dept. of Hort. Eng., Faculty of Agric. and Nat. Resour., Arak Univ., Arak, Iran
موسی سلگی - Dept. of Hort. Eng., Faculty of Agric. and Nat. Resour., Arak Univ., Arak, Iran
علیرضا خالقی - Dept. of Hort. Eng., Faculty of Agric. and Nat. Resour., Arak Univ., Arak, Iran

گیاهان در دوران رشد خود با تنش‌های متعدد محیطی مواجه می‌شوند. هر یک از این تنش‌ها، با توجه به میزان حساسیت و مرحله رشد گیاه، می‌توانند اثرهای متفاوتی بر رشد، متابولیسم و عملکرد آن داشته باشند. یکی از راه حل‌ها برای کاهش اثرهای منفی ناشی از تنش‌ها، استفاده از مواد هیومیک است. مطالعه حاضر به‌منظور بررسی تأثیر اسید هیومیک و تنش خشکی بر شاخص‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گل جعفری صورت گرفت. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار طی پائیز و زمستان سال 1394 در گروه علوم باغبانی دانشگاه اراک به اجرا درآمد. در این تحقیق، تأثیر چهار سطح اسید هیومیک (صفر، 50، 100 و 250 میلی‌گرم در لیتر) و سه دوره آبیاری (5، 10 و 15 روزه) بر ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گل جعفری (طول ریشه، تعداد برگ و گل، میزان کلروفیل a، b و کل، کارتنوئید، فسفر، کلسیم و پرولین) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی، طول ریشه‌ها و میزان پرولین افزایش یافت، به‌طوری که بیشترین میزان پرولین در تیمار با دور آبیاری 15 روز و بدون استفاده از اسید هیومیک و کمترین مقدار نیز در دور آبیاری 5 روزه و کاربرد 250 میلی‌گرم در لیتر اسید هیومیک به‌دست آمد. با این حال، تنش خشکی موجب کاهش تعداد برگ‌ها و گل‌ها، رنگیزه‌های کلروفیل (a، b و کل)، کارتنوئید، میزان فسفر و کلسیم گردید. غلظت‌های بیشتر اسید هیومیک، به‌ویژه 250 میلی‌گرم در لیتر، میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، فسفر، طول ریشه‌ها، تعداد برگ در هفته ششم و تعداد گل را افزایش داد؛ ولی میزان کلسیم و پرولین را کاهش داد. تیمار 250 میلی‌گرم در لیتر اسید هیومیک علاوه بر اینکه اثر منفی تنش خشکی را کاهش داد، توانست ویژگی‌های فیزیولوژیک و مورفولوژیک را بهبود بخشد. به‌طور کلی، استفاده از اسید هیومیک، به‌ویژه غلظت‌های زیاد آن، برای افزایش دور آبیاری گل جعفری پیشنهاد می‌شود.

Chlorophyll, Drought stress, Humic acid, Phosphorus, اسید هیومیک, تنش خشکی, فسفر, کلروفیل