زهرا جعفری - Isfahan University of Technology
حسین بشری - Isfahan University of Technology
مسغود برهانی - Isfahan Agric. and Natur. Resour. Res. and Educ. Center

انتخاب روش مناسب به‌منظور اصلاح مراتع، با توجه به در‌نظر گرفتن عوامل و معیارهای متعدد دشوار است. در تحقیق حاضر، روش‌های مختلف اصلاح مرتع در مراتع شهرستان سمیرم- استان اصفهان با استفاده از روش تحلیل تصمیم‌گیری چندمعیاره و مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور گزینه‌های رایج اصلاح مرتع در طرح‌های مرتعداری سمیرم شامل مدیریت چرای دام در مرتع، توسعه منابع آب، کپه‌کاری، قرق، ذخیره نزولات و بادام‌کاری، کوددهی و کشت مستقیم علوفه بر اساس معیارهای اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و محیطی و زیرمعیارهای هزینه، تعارض محلی، زمان پاسخ، اجرایی بودن روش، اشتغال، تولید علوفه و اثربخشی در فضای تصمیم‌گیری چند‌معیاره مورد ارزیابی قرار گرفتند. معیارهای مورد ارزیابی با استفاده از 30 پرسش‌نامه که در اختیار متخصصان منابع طبیعی (شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری) قرار گرفت، به‌صورت حضوری و طبق روش لیکرت رتبه‌بندی شدند و سپس معیارها در هر گزینه اصلاحی در نرم‌افزارFacilitator از صفر تا یک وزن‌دهی شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که گزینه مدیریت چرای دام در مرتع با دامنه مطلوبیت 0/54 تا 0/98 و کپه‌کاری با دامنه مطلوبیت 0/6 تا 0/95 نسبت به سایر گزینه‌ها اولویت دارند. همچنین، از میان گزینه‌های اصلاحی مختلف، توسعه منابع آب با محدوده مطلوبیت 0/76-0/55 کمترین ریسک اجرایی را دارد. نتایج نشان داد که اجرای پروژه ذخیره نزولات همراه با بادام‌کاری با میزان مطلوبیت کمتر از 0/5 گزینه اصلاحی نامناسبی برای اصلاح مراتع سمیرم است.

Range management plans, Water resource development, Risk, Cost, Water harvesting, Livestock grazing, طرح‌های مرتعداری, توسعه منابع آب, ریسک, هزینه, ذخیره نزولات, چرای دام