عباس میرزایی - استادیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
حسن آزرم - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز

در مطالعه حاضر با بررسی وضعیت تولید، مصرف، صادرات و واردات، ضریب خودکفایی محصولات عمده زراعی محاسبه شده است. نتایج نشان داد که میزان تولید و ضریب خودکفایی دانه های روغنی پایین است و وابستگی شدیدی به واردات دارند و این امر میتواند امنیت غذایی مصرف کنندگان را به خطر بیندازد. به عبارتی، کشور در ارتباط با سیاست های کشورهای صادرکننده این محصول آسیب پذیر است. همچنین، برای محصول برنج، ضریب خودکفایی 100 درصد است و در برخی از سالها این ضریب بیشتر از 100 درصد نیز بوده است. این نتیجه بیانگر این است که سیاستهای داخلی در محصول برنج بسیار تأثیرگذار است و یک سیاست داخلی اشتباه میتواند امنیت غذایی مصرفکنندگان این گروه را به خطر بیندازد. به طور کلی، نتایج نشان داد که نوسان زیادی در میزان تولید، مصرف و تجارت محصولات زراعی وجود دارد که بروز این مسئله میتواند ناشی از عواملی مانند بی ثباتی های متغیرهای کلان، عدم وجود مدیریت صحیح مسائل تولید کشاورزی و مسائل بیرونی مانند تغییرات اقلیمی و تحریمهای بین المللی باشد. بر این اساس، توجه و بازنگری طرح خودکفایی ملی بر مبنای مسائلی همچون مزیت نسبی در تجارت، تقویت بازده آب و خاک، کاهش ضایعات تولیدی و اصلاح الگوی تغذیه جامعه میتواند گامی موثر درجهت افزایش ضریب خودکفایی محصولات اساسی، کاهش وابستگی به واردات و در نتیجه تأمین امنیت غذایی و رشد اقتصادی باشد.

ضریب خودکفایی، محصولات زراعی، امنیت غذایی.