مجتبی شاکر - دانشجوی دکتری گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان.
ابوطالب هزارجریبی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

امروزه در میان تمامی ملل مختلف، آب به عنوان نیاز اولیه انسان و کالایی با ارزش در راستاي توسعه مناسبات اجتماعی، اقتصادي و یا حتی سیاسی کشورها محسوب میگردد. بحران آب در میان کشورها، موجب گسترش روند توسعه مطالعات و برداشت از منابع مختلف آبی گردیده است، یکی از این منابع عظیم آبهاي زیرزمینی ژرف میباشند که در طی نیم قرن گذشته بـه دلیـل وسـعت، حجـم و کیفیت توجه بسیاري از کشورهاي قرار گرفته در مناطق خشک و نیمه خشک جهان را به خود جلب نمودهاند. با توجه به اهمیت روز افزون و توسعه برداشت از منابع آب ژرف در اقصی نقاط کره زمین در این تحقیق به معرفی انواع مختلف آبخوانهاي ژرف، مطالعات و بهره داريهاي صورت گرفته در سایر کشورها و کاربردهاي این منابع و بررسی وضعیت کشور ما ایران در این حوزه پرداخته شده است. نتایج حاصله از این بررسی نشان میدهد کشورهاي شمال آفریقا از جمله لیبی، سودان، مصر، الجزایر و نیز برخـی کشـورهاي حـوزه خلیج فارس ازجمله عربستان و اردن و همچنین ایالات متحده آمریکا و کشور استرالیا در این زمینه بسته به نیاز خـود در مصـارف کشاورزي، صنعت و شرب اقدامات قابل توجهی انجام دادهاند. کشور ما ایران نیز از سال 1396 بصورت جدي اقدام به مطالعه و بررسی برروي این منابع و نیز حفر یک چاه آزمایشی در استان سیستان و بلوچستان (زابل) با همکاري کشور روسیه پرداخته اسـت. اگرچـه نتایج حاصله از اولین برداشت از عمق 3000 متري بیانگر شور و دماي بالا این آب در این مطقه یـوده امـا بیـانگـر مزایـاي اصـلی مطالعات این آبها ازجمله: الف ) انگیزه شناسایی منابع جدید و مرز بندي مناطق آبی، ب) تعیین عمق جریانهاي زیرزمینی و ظرفیت آن، ج) آمادگی جهت مقابله با بحرانها و شرایط خاص آتی، د) توسعه بخش کشاورزي و افـزایش تـوان تولیـد در راسـتاي مصـارف استراتژیک کشور میباشد.

آبخوان، آبهای فسیلی، بحران آب، ایران.