مهدی صادقی شاهدانی - دانشیار گروه اقتصاد انرژی، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران
سید مهدی پاک ذات - دانشجویی دکتری مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

قراردادهای آتی نفت این امکان را برای کلیّۀ مشارکت‌کنندگان بازار فراهم می‌کند تا از نوسان‌های قیمتی نفت خام مصون بمانند. جمهوری اسلامی ایران به دو دلیل به ورود قراردادهای آتی نفت به بورس انرژی نیاز مبرم دارد: اولاً، درآمد کشور وابستگی شدیدی به قیمت نفت دارد و بی­ثباتی قیمت نفت به ناپایداری وضعیت اقتصادی منجر می­شود. دوماً، بازارهای آتی نفت، ابزارهای لازم را برای کاهش ریسک معاملات نفتی، کاهش بی‌ثباتی، افزایش انعطاف‌پذیری و فراهم‌کردن ابعاد وسیع­تر تجاری برای پالایشگران و سایر خریداران نفت و صنایع وابستۀ آن فراهم می‌کند؛ اما در حال حاضر، بورس انرژی، به‌دلیل موانع شرعی، از این ابزار قدرتمند پوشش ریسک نمی‌تواند استفاده کند و این مسأله با اجرای سیاست­های اقتصاد مقاومتی منافات دارد. این پژوهش با واکاوی ماهیت مالی قرارداد آتی نفت و با بررسی متعلَّق اصلی ارادۀ دو طرف قرارداد نشان می­دهد قراردادهای آتی به هیچ وجه از سنخ بیع نیست؛ زیرا تملیک و تحویل دارایی، مقصود معامله­گران نیست؛ بنابراین شبهات شرعی مطرح‌شده از اساس با این قراردادها برخورد نمی­کند و طرح آنها ناشی از ضعف در موضوع­شناسی بوده است.

ابزارهای مشتقه, قراردادهای آتی, قراردادهای آتی نفت, مدیریت ریسک