داودرضا عرب - دکتری مدیریت و برنامه ریزی منابع آب، موسسه راهبرد دانش پویا
علی اصغر الیاسی - کارشناس ارشد مهندسی آب، برنام هریزی منابع آب، موسسه راهبرد دانش پویا
حامد توکلی فر - دانشجوی دکتری مهندسی آب، دانشکده فنی دانشگاه تهران و موسسه راهبرد دا

مدیریت خشکسالی به دلیل گستردگی دامنه و خزنده بودن پیشروی این واقعه در بخش های تحت تأثیر، فرآیند پیچیده ای را شامل می شود. در کنار عدم قطعیت های اقلیمی و دشواری پیش بینی خشکسالی، آنچه مدیریت کردن این پدیده را با دشواری مواجه می کند، نیاز به ایجاد ارتباط دقیق و وظایف تقسیم شده بین سازمان های مسئول و دیگر ذیربطان متأثر از این پدیده می باشد. تعیین سطوح بحران خشکسالی به عنوان مولف های اساسی در رویکردهای نوین مدیریت خشکسالی مورد توجه می باشد؛ چراکه تعیین کننده گستره و عمق فعالیت های هر یک از دستگاه ها و نهادهای ذیربط در امر مدیریت این بحران می باشد. نخستین گام در سطح بندی بحران خشکسالی، تدوین شاخص مناسب در محر کهای متناظر با سطوح بحران می باشد. ابزارها و برنامه عملیاتی مقابله با بحران خشکسالی در یک منطقه نیز متناسب با این سطوح، تدوین شده و در زمان وقوع بحران به اجرا در می آیند. مقاله حاضر به تشریح پژوهش انجا مگرفته در دشت سیستان -به عنوان یکی از مناطقی که به تواتر زیادی با این بلیه مواجه می باشد - در خصوص تعیین سطوح بحران خشکسالی، توسعه جعبه ابزارها و برنامه عمل مدیریت بحران خشکسالی در این منطقه می پردازد. مطالعات گذشته نشان داده است که شاخص های معمول درسیستم های متداول پایش خشکسالی که مستقیماً با یکی از پارامترهای صرفاً اقلیمی در تناظر باشد (مثلSPIدر این منطقه فاقد کاربرد عملی می باشد. از این رو در این تحقیق اقدام به تدوین شاخصی متناظر با شرایط اقلیمی،اقتصادی و اجتماعی منطقه شده است. در نتیجه، چهار سطح بحران خشکسالی برای دشت سیستان تعریف شده است که منعکس کننده درآمد خانوار روستایی منطقه در ازای منابع آب در دسترس در هر سطح بحران می باشد. مرزهای تفکیک کننده سطوح بحران با انجام تحلیل اقتصادی و شرایط محیطی استخراج شده است و متناسب با هر یک از این سطوح، برنامه عمل مدیریت بحران خشکسالی توسعه یافته است. این برنامه عمل دربر دارنده: شاخص ها و محرک های ورود به هر سطح، آسیب های مهم و الزامات برنامه و اقدامات پیش بینی شده می باشد

مدیریت بحران، خشکسالی اقتصادی-اجتماعی، سطوح بحران خشکسالی