سیده فاطمه رسولی - دانشگاه صنعتی شاهرود
منوچهر قلی پور - دانشگاه شاهرود
کامبیز جهان بین - شاهرود
حمیدرضا اصغری - شاهرود

اسید سالیسیلیک و جاسمونات­ها به عنوان ترکیبات پیام­رسان کلیدی در فرآیند القا که منجر به تجمع متابولیت­های ثانویه می­شود بسیار مورد توجه می­باشند. محلول­پاشی با این ترکیبات باعث القا تنش کاذب و برانگیخته شدن پاسخ­های دفاعی در گیاه شده و بدنبال آن تولید متابولیت ثانویه افزایش می­یابد. این آزمایش به منظور بررسی اثر محلول­پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک بر پراکسید هیدروژن، هدایت الکتریکی، فعالیت آنزیم­های GPX، GST، فنیل­آلانین­آمونیالیاز (PAL)، غلظت فنل کل، فلاونویید و آنتوسیانین در استویا در شرایط مزرعه­ای انجام شد. آزمایش حاضر در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمار­های آزمایشی شامل محلول­پاشی با اسید جاسمونیک، اسید سالیسیلیک و ترکیب تیماری از هر دوی آنها بود. محلول­پاشی با اسید سالیسیلیک و جاسمونیک غلظت پراکسید هیدروژن را در بیشتر تیمارها نسبت به شاهد افزایش داد؛ بیشترین غلظت پراکسید هیدروژن در تیمار 20 میکرومولار اسید جاسمونیک - 1 میلی­مولار اسید سالیسیلیک با غلظت 46/5 میکرومول در بافت تر مشاهده شد؛ گیاه در پاسخ به محلول­پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانی GPX و GST را در اغلب تیمارها افزایش داد؛ بیشترین میزان فعالیت آنزیم GPX در تیمار­های 5 میکرومولار اسید جاسمونیک و تیمار ترکیبی 20 میکرومولار اسید جاسمونیک - 1 میلی­مولار اسید سالیسیلیک با میانگین144/0 و بیشترین میزان فعالیت آنزیمGST در تیمارهای 5 میکرومولار اسید جاسمونیک - 5 /0 میلی­مولار اسید سالیسیلیک و 1 میلی­مولار اسید سالیسیلیک با میانگین 35/0 میکرومول بر دقیقه بر گرم بافت تر مشاهده شد؛ به دنبال افزایش فعالیت سیستم آنتی­اکسیدانی میزان هدایت الکتریکی در بیشتر تیمارها (10 تیمار) کمتر از شاهد بود؛ کمترین میزان هدایت الکتریکی در تیمار 20 میکرومولار اسید جاسمونیک - 1 میلی­مولار اسید سالیسیلیک با میانگین 40 درصد مشاهده شد. محلول­پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک فعالیت آنزیم PAL را در تیمارهای ترکیبی بیشتر افزایش داد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم PAL در تیمار 50 میکرومولار اسید جاسمونیک - 1 میلی­مولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. بیشترین میزان غلظت فنل کل و فلاونویید در تیمار 20 میکرومولار اسید جاسمونیک - 1 میلی­مولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. محلول­پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک غلظت آنتوسیانین را در تمام تیمارهای ترکیبی افزایش داد. محلول­پاشی با اسید جاسمونیک و سالیسیلیک توانست غلظت ترکیبات فلاونوییدی را به عنوان یکی از ترکیبات مهم استویا افزایش دهد. نکته قابل توجه آن است که در بیشتر صفات، تیمارهای ترکیبی اسید جاسمونیک و سالیسیلیک تأثیر بیشتری در افزایش فعالیت آنزیم PAL، غلظت فنل کل، فلاونویید و آنتوسیانین داشتند.

پراکسید هیدروژن, فلاونویید, GPX, GST