مریم کمالی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمود شور - دانشگاه فردوسی مشهد
حسن فیضی - دانشگاه تریت حیدریه

تیتانیوم دارای اثرات سودمندی بر رشد، مورفولوژی، فیزیولوژی و همچنین فعالیت‌های متابولیسمی گیاهان دارد. از طرفی امروزه فناوری نانو دارای موارد استفاده ی گسترده‌ای در بخش کشاورزی است. به منظور بررسی اثر نانو ذرات تیتانیوم بر رشد و گلدهی اطلسی آزمایشی بر پایه طرح کاملا تصادفی طراحی و اجرا شد. فاکتور اول (A)، آبیاری با سه سطح شوری کلرید سدیم (0، 75 و 150 میلی مولار) بود. فاکتور دوم (B) به صورت دو سطح دی اکسید تیتانیوم و نانو دی اکسید تیتانیوم (وجود و عدم وجود نانو ذرات در دی اکسید تیتانیوم) و فاکتور سوم (C) به صورت شش غلظت 0، 5، 10، 15، 20 و 40 پی پی ام دی اکسید تیتانیوم و در 3 تکرار تعریف شد (شش غلظت ذکر شده هم در سطوح دی اکسید تیتانیوم و هم نانو دی اکسید تیتانیوم در نظر گرفته شد). نتایج نشان داد برهمکنش شوری، غلظت های دی‌اکسید‌تیتانیوم و وجود یا عدم وجود نانو ذرات بر مقدار کلروفیل و کارتنوئید، وزن اجزای گیاه، سطح برگ و تعداد گل اثر معنی‌داری داشته است. بیشترین مقدار کلروفیل کل در شاهد تنش و به ترتیب در غلظت‌های 20 و 40 پی‌پی‌ام دی‌اکسید‌تیتانیوم و 5 پی‌پی‌ام نانو دی‌اکسید‌تیتانیوم مشاهده شد. بیشترین سطح برگ در تیمار 15 پی‌پی‌ام نانو دی‌اکسید‌تیتانیوم به مقدار 608 سانتیمتر‌مربع بود. ضمن اینکه اطلسی‌های تیمار شده با 5 پی پی ام نانو دی‌اکسید‌تیتانیوم و در شرایطی که با آب مقطر آبیاری می‌شدند نسبت به سایر گیاهان قطر گل بیشتری (3/54میلیمتر) داشتند. به طور کلی محلول پاشی برگی دی‌اکسید‌تیتانیوم (در بیشترین سطح استفاده شده-40 پی پی ام) و نانو دی‌اکسید‌تیتانیوم (در کمترین غلظت های استفاده شد- 5، 10 و 15 پی پی ام) بر بهبود اثرات حاصل از تنش موثر بود.

تعداد گل, سطح برگ, کلروفیل, وزن تر