منصوره چابک سوار - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران، نویسنده مسئول.
فرزانه فرخ فر - استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، ایران.
سید هاشم حسینی - دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، ایران

نظریه‌ مشهور پل‌‌ والری آن‌جا که می‌گوید: «حیات همه هنرها به گفتار است»، ضرورت تحلیل آثار نقاشی را با رجوع به ابزاری ارتباطی مانند زبان، مطرح می‌کند. با استناد به این نظریه و با در نظر گرفتن جایگاه پراهمیت واحد‌ خاکدان، به‌عنوان نقاش فراواقع‌گرای هنر معاصر ایران، در حالی‌که تاکنون، خوانشی درخور و عمیق از نقاشی‌های وی صورت نپذیرفته، اهمیت رمزگشایی از نشانه‌های موجود در آثار وی را مطرح می‌کند که می‌تواند بخش بزرگی از ساز و کار آن‌ها را آشکار نماید. در این آثار، حضور مواردی همچون کیفیت فراواقع‌گرا، تکنیک و استفاده از عناصر زندگی روزمره‌، ظرفیت زیادی برای تحلیل نشانه‌شناختی آثار فراهم می‌سازد که می‌توان در تفسیر آن‌ها به‌نحوی نظریات برخی از متفکران قرن بیستم را به‌کار برد. یکی از مهم‌ترین این نظریه‌ها، تحلیل نشانه‌شناختی با رویکرد پساساختارگرایانه‌ رولان بارت است؛ چرا که با توجه به این نظریه می‌توان به لایه‌های عمیق معنایی دست یافت و هم‌چنان، به کشف معناها ادامه داد. بر این اساس، مساله پژوهش حاضر این است که، قابلیت‌های تفسیر نشانه‌ شناختی پساساختارگرایانه در زبان تصویری نقاشی‌های واحد خاکدان چیست؟ به نظر می‌رسد، زبان بصری و ایماژهای آثار واحد خاکدان کارکردی نشانه‌شناسانه داشته و نیازمند خوانشبا رویکردی پساساختارگرا باشند. این تحقیق از نظر هدف، بنیادین و از حیث روش، توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی بوده و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. نظر به این‌که تطابق کاملی بین عناصر موجود در آثار خاکدان و رویکرد پساساختارگرایی رولان بارت وجود دارد، لذا، آثار وی کاملا با استراتژی‌های بیان شده در این نظریه قابل خوانش است.    

واژه‌های کلیدی: نقاشی معاصر ایران, نشانه‌شناسی پساساختارگرا, رولان بارت, واحد خاکدان, هنر فتورئالیسم