محمدجواد مهدوی نژاد - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سیده سارا طالب هاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

معماری سنتی ایران، گنجینه ای بی بدیل از آثار شاخص و ارزشمندی است که در طول سالیان متمادی شکل گرفته است. این آثار ارزشمند نشان از اندیشه ای والا در میان گذشتگان و نیاکان پاکسرشتی دارد که این آثار را از ایشان به یادگار برده ایم. از چنین معماری غنی و ارزشمندی انتظار می رود که فرزندی خلف و نیکو داشته باشد. از این رو می توان انتظار داشت آثار فاخری در معماری معاصر ایران ساخته شوند که به شکل های مختلف بازتابنده هویت والای اسلامی ایرانی در دل خود باشند. تنها در چنین شرایطی می توان معماری معاصر ایران را امتدادی از معماری سنتی ایرانی به شمار آورد. موضوع هویت از مباحث مهم در معماری معاصر ایران است. گرایش به دست یابی به یک معماری فاخر و ارزشمند، منجر به شکل گیری تلاش های زیادی شده، که با هدف حفظ و احیای هویت ایرانی اسلامی مشاهده می شوند. از این رو مطالعات فراوانی از جنبه های متفاوت به بررسی هویت ایرانی اسلامی در معماری معاصر پرداخته اند. مروری بر ادبیات تخصصی موضوع نشان دهنده آن است که یک معماری فاخر مستلزم کیفیت در طراحی و بخصوص اجراست. از آنجایی که مساله پایین بودن کیفیت طراحی و اجرا یکی از مشکلات امروز معماری ماست، در این پژوهش به بررسی کیفیت طراحی و اجرا و تحقق مفهوم هویت پرداخته خواهد شد و هدف پی بردن به این مسئله است که آیا بین این دو عامل رابطه ای وجود دارد یا خیر؟ از این رو پنج عامل توجه به زمینه طراحی، توجه به مسایل اقلیمی، خوانایی طرح، فرم گرا از معماری گذشته و مفهوم گرا از معماری گذشته به عنوان متغیرهای اصلی هویت انتخاب گردید. برای بررسی کیفیت ساخت نیز پنج شاخص انسجام طراحی (وحدت)، اسکلت با دوام، اجرای صحیح نما، مصالح و توجه به زمینه، که به نوعی معرف سطح کیفیت طراحی و اجرا هستند در نظر گرفته شد. برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسش نامه و تکنیک پیمایش استفاده شد. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی می باشد و برای تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رابطه معنادار و مثبتی بین کیفیت طراحی و اجرا و هویت وجود دارد و عامل انسجام طراحی بیش از عوامل دیگر در تحقق مفهوم هویت نقش دارد.

کیفیت طراحی, کیفیت اجرا, هویت اسلامی ایرانی, معماری فاخر, معماری معاصر ایران