حسن محسنی - دانشیار گروه حقوقخصوصی و اسلامی- دانشکده حقوق و علوم سیاسی- دانشگاه تهران

مقالۀ «علم آزاد در گردش ادلة اثبات» استاد جعفری لنگرودی مربوط است به موضوع نفی فرم و تشریفات­گرایی در ادلۀ اثبات و تبیین ماهیت این ادله که وی آن را علم عادی یا اطمینان می­داند. وی علم در گردش ادله را نور می­داند که گمگشتگان در بیابان مجهولات تاریک به سوی آن می­روند و همچون کعبه به گرداگرد آن می‌چرخند. بینه، شهادت و امارات و اسناد همگی به دنبال بیان این واقعیت هستند که آنچه برای قاضی ملاک تصمیم در خصوص مورد است، علم یا اطمینان قاضی از این ادله است. این مقاله نسبت به دیگر آثار او کمتر دیده شده در حالی که بیشترین تاثیر را در تحولات قوانین و تغییرات آن­ها داشته است.

علم, اطمینان, علم آزاد, علم بسته, فرم