افشین یوسف گمرکچی - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران
مهدی اکبری - موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
علیرضا حسن اقلی - بخش تحقیقات آبیاری و زهکشی، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مهدی یونسی - گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران

شوری خاک و شورشدن زمین­ها، به‌مثابة یکی از مشکلات فراروی کشاورزی و منابع طبیعی، بسیار مهم است و باید با شناخت صحیح از پیشروی آن جلوگیری کرد. در این راستا کسب اطّلاعات دربارة وضعیّت شوری خاک و پوشش گیاهی همچون میزان و پراکنش آن­ها از اهمّیت بسیاری دارد. استفاده از داده‌های ماهواره‌ای امکان مطالعة گستردة شوری خاک و پوشش گیاهی را فراهم می­سازد. با توجّه به اینکه پوشش گیاهی در بیشتر مناطق خشک و نیمه‏خشک به‌شدّت تحت تأثیر خصوصیات خاک ازجمله شوری است؛ ازاین‌رو در پژوهش حاضر اثرات احداث زهکش حائل بر روند تغییرات شوری خاک و پوشش گیاهی با استفاده از قابلیت‌های سنجش از دور در بازة زمانی پانزده­ساله بررسی شده است. نتایج نشان داد احداث زهکش حائل در شوره‌زار مرکزی دشت قزوین تأثیری در روند تغییرات شوری خاک و پوشش گیاهی منطقه نداشته است؛ به‌گونه‌ای که هیچ‌یک از یازده شاخص‌ استخراج­شده از تصاویر ماهواره­ای، تغییرات معنی‌داری در دوره پیش و پس از احداث زهکش حائل از خود نشان نداده است. براساس نتایج آزمون همبستگی بین عناصر اندازه‌گیری­شده در خاک و باندهای تصاویر ماهواره‌ای، باندهای 5 و 7 با شاخص نسبت جذب سدیم خاک پیش از احداث زهکش همبستگی بسیار معنی­داری داشته و به همین ترتیب، دو باند یادشده پس از احداث زهکش، با شاخص هدایت الکتریکی خاک همبستگی داشته است. درواقع شاخص­هایی که شامل باندهای قرمز و مادون قرمز باشند، ارتباط معنی­داری با پارامترهای شوری خاک از خود نشان داده­اند؛ همچنین نتایج آزمون همبستگی شاخص­های سنجش از دور و داده‌های زمینی در محدودة شوره‌زار نشان داد که شاخص شوری خاک، ضریب همبستگی بسیار معنی‌داری با داده‌های شوری خاک داشته است.

دشت قزوین, سنجش از دور, شاخص پوشش گیاهی, شاخص شوری, شوری خاک