فاطمه نعمت الهی - پژوهشگر پسادکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان
محمد حسین رامشت - استاد ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان

در منشور گام دوم انقلاب در بند فهرست طولانی فرصت های مادی کشور و ماده 6 بخش توصیه ها سخن از بازار منطقه ای و موازنه قدرت منطقه ای به میان آمده است. اندیشکده آمایش بنیادین در تحقق این آرمان به نقش منطقه ای ایران در اصول پنجگانه الگو (مبانی، آرمان، رسالت، افق و تدابیر) پرداخته و در بند پنجم افق از نگاه آمایش سرزمینی در افق 1444 آمده" ایران در آن زمان باید از جملهکشورهای محور اتحادیه منطقه ای در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی منبعث از شکل گیری تمدن دریاپایه و قاره پایه باشد". اما راهکارهای دستیابی به چنین هدفی را در تحقق تمدن قاره پایه و دریاپایه بدون توجه به عملکرد قدرت های فرامنطقه ای امکان پذیر نمی داند. براساس عملکرد کشورهای خارج از منطقه (چین و امریکا) باید به نکته ای ساختاری در تغییر مدیریت منطقه ای اشاره داشت و آن اینکه خروج امریکایی ها از منطقه اکنون امری تأیید شده است و این خلاء سیاسی را در منطقه بدنبال خواهد داشت که ناآرامی های قومی و امنیتی را به دنبال خواهد داشت؛ از طرف دیگر عملکردهای یک جانبه گرایی امریکایی ها سبب تقویت دو اتحادیه آسیایی در منطقه شده که در آینده احتمال موازنه اقتصادی را نیز باید در این زمینه نیز دور از نظر نداشت. این مقاله براساس متن گام دوم انقلاب و راه های تحقق آرمان های درج شده در این منشور برای تحقق نقش منطقه ای ایران، سعی دارد زمینه و الزامات تحقق چنین هدفی را در حوزه آمایش بنیادین تشریح و با روش پدیدارشناسی با رویکرد تحلیل هایدگری که گامی فراتر از بررسی عینیت های ملموس و هندسه ابزاری است به استنتاج روند تحولات آینده در جابجایی قدرت از غرب به شرق بپردازد. نتایج حاصل از این پژوهش حکایت از آن دارد که:* منطقه آسیای جنوب غرب بزودی با خلاء قدرت روبرو خواهد شد و خلاء قدرت، ناپایداری و واگرایی سیاسی را بدنبال خواهد داشت. * علت خروج آمریکایی ها از منطقه آنست که برخلاف شاخص های برتری فعلی که در حوزه مسائل اقتصادی و اجتماعی، مطرح است از هم اکنون شمار اختراعات و ابداعات جایگزین شاخص های اقتصادی و اجتماعی شده و چینی ها هستند که این گوی را به سبقت از حریف غربی خود ربوده اند. این بدان معنی است که نفت خاورمیانه دیگر استراتژی کلان غرب برای تسلط برجهان بشمار نمی رود.* شرط لازم برای جایگزینی خلاء قدرت ایجاد یک قدرت منطقه ای تحت عنوان اتحادیه کشورهای محور مقاومت است که نه تنها جایگزین خلاء قدرت در منطقه خواهد بود که در برابر اتحادیه شانگ های و اتحادیه کشورهای اوراسیا توان موازنه قدرت را خواهد داشت. * با تشکیل این اتحادیه با عضویت یمن، عمان، افغانستان، ایران، عراق، سوریه و لبنان عملاً کانون فتنه در آسیای جنوب غرب یعنیاسرائیل را در محاصره خواهد گرفت. * اتحادیه کشورهای محور مقاومت دارای ساختاری بر مبنایی فرهنگ و اقتصاد است و میتواند دارای پارلمان مشترک، نهادهای مدیریتی مشترک، پول مشترک و قوانین اقتصاد ترجیحی و اقامتی باشد.

اتحادیه، کشورهای محور مقاومت، موازنه قدرت، آمایش بنیادین، پدیدارشناسی