علی شهریار - استادیار ژئومورفولوژی، دانشگاه یزد
فاطمه زارع - دانش آموخته ژئومورفولوژی، دانشگاه یزد
کاظم طاهری نژاد - دانش آموخته ژئومورفولوژی، دانشگاه یزد

ریگزارها و استقرار ماسه های روان، همواره به عنوان یکی از مباحث مورد توجه در اکثر مناطق خشک و نیمه خشک جهان شناخته می شود. زمانی که عواملی سبب کاهش سرعت باد گردد به نحوی که باد توانایی حمل ماسه ها را نداشته باشد، تراکم ماسه های روان اتفاق می افتد. در این زمینه می توان به نقش عواملی همچون تغییرات توپوگرافی، نقش آب های زیرزمینی، رژیم غالب باد و... اشاره نمود. در اکثر تحقیقات، از ماسه های بادی همواره به عنوان فاکتوری مختل کننده و تهدیدی برای بشر و سکونتگاه های انسانی نام برده شده است. در این مورد واکنش انسان نسبت به مخاطرات طبیعی می تواند بسیار تعیین کننده باشد. به این صورت که گاهی می تواند در برابر بسیاری از این پدیده های طبیعی تسلیم شده و آنها را به عنوان خطری برای زندگی خود تعریف نماید و یا اینکه بر عکس، از این پدیده ها به عنوان فرصتی برای اشتغال و توسعه پایدار استفاده نماید که در زمینه ماسه های روان نیز در بسیاری از مناطق میتوان شاهد واکنش های مختلف بشر در برخورد با این پدیده بود. با توجه به استقراراستان یزد در ایران مرکزی و وجود شرایط آب و هوایی خشک آن، میتوان شاهد فرسایش بادی و تراکم ماسه های روان در بخش های مختلف استان یزد بود. به منظور مطالعه نقش باد و تراکم ماسه های بادی، از آمار مربوط به باد در دو ایستگاه هواشناسی یزد و بافق استفاده شده است. همچنین با توجه به داده های مربوط به ویژگی های زمین شناسی، توپوگرافی و مخصوصاً بازدیدهای میدانی، اقدام به بررسی موقعیت و شرایط استقرار این توده های ماسه ای در مناطق مورد مطالعه گردیده است. در نهایت بررسی های مختلفی که از وجود دو توده ماسه ای در دو ریگ هفت سنگ یزد و ریگ صادق آباد بافق به عمل آمد، نشان داد که ساکنان این مناطق به جای تسلیم در برابر فرسایش بادی و هجوم ماسه های روان، بیشتر توانسته اند که از این پدیده ژئومورفولوژیکی به عنوان یک موهبت طبیعی به خصوص در زمینه ژئوتوریسم، جذب گردشگر و اشتغال پایدار استفاده نمایند.

ریگزار، تپه های ماسه ای، ژئوتوریسم، ریگ هفت سنگ یزد، ریگ صادق آباد بافق.