حمید نجفینژاد - بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان
محمد علی جواهری - بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان
نادر کوهی - بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان
پیروز شاکری - بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان

به منظور ارزیابی عملکرد و کیفیت علوفه و بهره‌وری مصرف آب هار گیاه علوفه‌ای کوشیا (Kochia scoparia L. Schrad)، ارزن مرواریدی (Pennisetum glaucum L.)، سورگوم (Sorghum bicolor L. Moench) و ذرت علوفه‌ای(Zea mays L.) در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی به‌صورت‌ کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال (1396-1395) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جوپار کرمان انجام شد. سطوح آبیاری در کرت‌های اصلی شامل آبیاری کامل (بدون تنش)، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب بر اساس 80، 130 و 180 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A و چهار گیاه علوفه‌ای شامل کوشیا، ارزن مرواریدی، سورگوم و ذرت در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. سورگوم در کلیه سطوح تنش خشکی بیشترین عملکرد علوفه را در مقایسه با سه گیاه دیگر تولید نمود. این گیاه در شرایط آبیاری کامل با تولید 101241 کیلوگرم علوفه تر و 30181 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار بیشترین عملکرد علوفه را داشت. با افزایش تنش خشکی کاهش عملکرد در کوشیا نسبت به سایر گیاهان کمتر بود. بیشترین بهره‌وری مصرف آب در شرایط تنش ملایم به دست آمد. بیشترین بهره‌وری مصرف آب در تیمارهای آبیاری بهینه، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب با مقادیر17/3 ، 97/2 و 8/2 کیلوگرم علوفه خشک بر متر مکعب آب به سورگوم تعلق داشت. ارزن با 89/11 درصد پروتئین خام بیشترین و سورگوم با 19/8 درصد کمترین پروتئین خام علوفه را داشتند. بر اساس نتایج این پژوهش سورگوم دارای بیشترین عملکرد علوفه و بهره‌وری مصرف آب و کوشیا به عنوان متحمل‌ترین علوفه به تنش خشکی بود. با توجه به اهمیت کمیت و کیفیت علوفه برای پرورش دام تحقیق بر روی کشت مخلوط سورگوم با ارزن پیشنهاد می‌شود.

علوفه خشک, پروتئین خام, تحمل به خشکی, تنش ملایم, پتاسیم