رضا سید شریفی - هیات علمی گروه علوم دامی دانشگاه محقق اردبیلی
زینب رشتبری - گروه علوم دامی دانشگاه محقق اردبیلی
نعمت هدایت اوریق - استادیار گروه علوم دامی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی
علیرضا عبدپور - گروه مدیریت کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی
جمال سیف دواتی - دانشگاه محقق اردبیلی

سابقه و هدف: یکی از راه های مطمئن افزایش درآمد و سود، توجه به ماندگاری گاو شیری و افزایش کارایی هر واحد دامپروری است. هدف از انجام این مطالعه تعیین کارایی وعوامل مؤثر بر عمر بهینه گله در گاوهای شیری با مدل تحلیل پوششی داده ها و برنامه ریزی پویا در شهرستان اردبیل است. مواد و روش: داده های این تحقیق مربوط به سیکل زمانی 1397 از گاوداری های شهرستان اردبیل بود. که با استفاده از روش تحلیل سیستم، سامانه اقتصادی گله گاو شیری به مولفه‌های درآمدی و هزینه ای تجزیه شده و هر کدام از این مولفه ها نیز به زیر بخش‌های دیگری تقسیم شدند. سپس با بهره گیری از مدل های ریاضی نسبت به شبیه سازی یک مدل زیست اقتصادی اقدام شد و به کمک جعبه ابزار Compecon نرم افزار Matlab بهینه سازی انجام گرفت. دام شیری با متغیرهای حالت شامل دوره شیردهی، ظرفیت تولید شیر و حالات مختلف زمان آبستن شدن توصیف گردید. برای طراحی مدل تحلیل پوششی داده‌ها چندین نهاده و ستاده در فرایند تولید مورد بررسی قرار گرفت، متغیر‌های اصلی مورد استفاده در تحقیق شامل، اندازه گله بر حسب رأس، خوراک و کنسانتره بر حسب کیلوگرم ، نیروی انسانی بر حسب نفر مرد روز ، بهداشت بر حسب دفعات در روز ، تولید شیر و تولید کود دامی برحسب کیلوگرم و مجموع درآمدهای مختلف تعیین گردید. و برای تجزیه و تحلیل‌های مربوط به محاسبات کارایی از نرم افزار Deap 2.1 که مبتنی بر حداقل سازی میزان نهاده به ازای هر واحد محصول است استفاده گردید. یافته ها: عمر بهینه گله (از زمان اولین زایش تا زمان حذف) تحت شرایط بهینه تعیین شده برابر 55/4 سال بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که کارایی فنی با بازده ثابت نسبت به مقیاس برابر 719/0 و با بازده متغیر نسبت به مقیاس برابر 899/0 می‌باشد و کارایی مقیاس برابر 788/0 محاسبه شد. مقدار کارایی فنی در حالت کلی 99/0، کارایی تخصیصی 583/0 و کارایی اقتصادی 579/0 محاسبه گردید. نتایج: اثر تغییرات قیمت تلیسه، شیر و نرخ تنزیل بر طول عمر بهینه نشان داد که با افزایش قیمت تلیسه، کاهش قیمت شیر و افزایش نرخ تنزیل درصد حذف کاهش و طول عمر بهینه افزایش می یابد. نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده ها نشان داد که در شرایط متغیر بودن بازدهی نسبت به مقیاس، افزایش در اندازه گله و هزینه های بهداشتی و کاهش درمقدار علوفه، کنسانتره و هزینه ی نیروی کار، به ترتیب به میزان 18/14، 83/0، 8/2 و5 درصد، منجربه کارا شدن گله های ناکارا با حفظ سطح تولید می شود. لذا برای کارا شدن یک واحد ناکارا باید تغییراتی در نهاده ها و ستاده های آن واحد صورت گیرد با تعیین تفاوت های بین واحد کارا و ناکارا راهبردهای مناسبی برای حذف شکاف بین آنها طراحی می شود.

کارایی, برنامه ریزی پویا, گاو شیری, تحلیل پوششی داده ها