سید محمد مهدی سیدالموسوی - دانشجوی دکتری گروه تغذیه دام و طیور، دانشکده علوم دامی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان
تقی قورچی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عباسعلی ناصریان - استاد گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
سیده ساناز رمضانپور - گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

سابقه و هدف: تنش حرارتی یکی از عوامل تنش‌زای محیطی است که تاثیرات قابل توجهی در صنعت پرورش گاوهای شیری دارد. مکانیسم‌های بیولوژیکی که از طریق آن تنش حرارتی بر عمکرد تولیدی دام تاثیر می‌گذارد تا حد کمی توسط کاهش سطح مصرف خوراک قابل توضیح است اما بیشتر به تغییرات هورمونی، کاهش نشخوار و جذب مواد مغذی و نیز افزایش نیاز نگهداری دام‌ مرتبط است که منجر به کاهش فراهمی مواد مغذی/انرژی برای تولید می‌شود. این آزمایش جهت بررسی اثرات مستقیم و غیر مستقیم تنش حرارت حاد در اواخر دوره آبستنی بر قابلیت هضم مواد مغذی و برخی خصوصیات رفتار نشخوار گاوهای شیری هلشتاین انجام شد. مواد و روش‌ها: برای انجام این آزمایش از تعداد 30 راس گاو هلشتاین در 45 روز انتهایی آبستنی استفاده گردید. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) مصرف اختیاری خوراک و استفاده از سیستم خنک کننده (شاهد)، 2) محدودیت غذایی و استفاده از سیستم خنک کننده، 3) مصرف اختیاری خوراک و عدم استفاده از سیستم خنک کننده. گاوها در تمام تیمارها از جیره یکسانی تغذیه شدند. در طول آزمایش دما و رطوبت نسبی روزانه رکورد برداری شدند. طی روزهای 26 تا 21 قبل از زایمان و نیز در روزهای 10 تا 5 قبل از زایمان آزمایش رفتار مصرف خوراک به صورت ثبت فعالیت برای طول مدت 24 ساعت اندازه‌گیری شد. قابلیت هضم نمونه‌های مدفوع و خوراک در روزهای 26 تا 21 قبل از زایمان و نیز در روزهای 10 تا 5 قبل از زایمان اندازه‌گیری گردید.گاوها در تمام گروه‌ها تا 21 روز قبل از زمان مورد انتظار زایمان با جیره far-off و از روز 22 قبل از زایمان تا روز زایمان با جیره کاملا مخلوط close-up تغذیه شدند. یافته‌ها: گاوهای تیمار تنش حرارتی و محدودیت غذایی کمترین میزان مصرف خوراک را در مقایسه با تیمار شاهد به خود اختصاص دادند. مدت زمان مصرف خوراک در روز در گاوهای تیمار تنش حرارتی و محدودیت غذایی به طور معنی‌داری از تیمار شاهد کمتر بود. گاوهای تیمار تنش حرارتی نسبت به تیمار شاهد و تیمار محمدودیت غذایی فعالیت نشخوار کمتری داشتند. مدت زمان استراحت گاوهای تیمار تنش حرارتی به طور معنی‌داری کمتر از تیمار شاهد بود. همچنین تیمار تنش حرارتی به طور معنی‌داری سبب کاهش قابلیت هضم ماده خشک و فیبر نامحلول در شوینده خنثی جیره گردید. نتیجه گیری: تنش حرارتی در اواخر دوره آبستنی سبب کاهش مصرف خوراک گردید. همچنین قابلیت هضم جیره به طور منفی تحت تاثیر تنش حرارتی قرار گرفت. با این حال محدودیت غذایی در اواخر دوره آبستنی نسبت به تیمار شاهد تاثیر چندانی بر قابلیت هضم نداشت. علاوه بر این، تنش حرارتی سبب کاهش فعالیت نشخوار و استراحت گاوها گردید.

تنش حرارتی, سطح مصرف خوراک, قابلیت هضم, گاوهای شیری هلشتاین