ماندانا مسعودی راد - دانشگاه لرستان، گروه جغرافیا، خرم آباد، ایران
عبدالمجید احمدی اورامان - استادیار دانشگاه بزرگمهر قائنات
مریم رضائی - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری

یکی از گونه‌های نوظهور و نوین در جهت جذب گردشگر و افزایش مناطق دارای پتانسیل گردشگری در جهان، گردشگری سیاه یا تلخ(Dark Tourism) است. گردشگری سیاه یا تلخ در دنیا مفاهیم و معانی متفاوتی دارد؛ ولی بیشتر از مصیبت‌های غیرعادی همچون زلزله، جنگ، زندان و ... بحث می‌کند. این‌گونه از گردشگری در صورت بومی‌سازی و استفاده بهینه از پتانسیل‌های موجود در کشورمان می‌تواند یکی از گزینه‌های مناسب جهت توسعه گردشگری و جذب گردشگر باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و اولویت‌بندی موانع توسعه گردشگری سیاه در مناطق زلزله‌زده ایران با تأکید بر منطقه بم و ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود وضع موجود است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی- تحلیلی است. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش پیمایشی و کتابخانه‌ای استفاده‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و بهره‌گیری از آزمون‌هایی همچون ضریب همبستگی پیرسون، آزمون T تک نمونه‌ای و نیز رگرسیون چندگانه است. نتایج آزمون T بیانگر آن است که ابعاد بازاریابی و ابعاد زیرساختی هر دو با میانگین (20/4) و ابعاد اقتصادی- سرمایه‌گذاری (10/4) بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده‌اند؛ کمترین میزان میانگین نیز به شرایط طبیعی منطقه (55/3) و ابعاد فرهنگی منطقه گردشگر پذیر (58/3) متعلق بوده است. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد، عواملی همچون بازاریابی- تبلیغات، ابعاد اقتصادی و سرمایه‌گذاری و ابعاد و زیرساخت‌های توسعه، با ضریب بتای (568/0) بیشترین نقش را در عدم توسعه گردشگری سیاه در محدوده موردمطالعه داشته‌اند؛ همین‌طور نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد ابعاد بازاریابی- تبلیغات (با ضریب همبستگی 731/0) ابعاد و زیرساخت‌های توسعه (با ضریب همبستگی 50/0) بیشترین میزان همبستگی را با عدم توسعه گردشگری سیاه در منطقه بم داشته‌اند.  

گردشگری سیاه, موانع توسعه, زلزله بم, مناطق زلزله‌زده, ایران